بزرگنمایی:

تبسم مهر - قم – ایرنا – استان قم برغم مشکلات موجود، همچنان رتبه نخست تولید کتاب‌های دینی و رتبه دوم کشور در چاپ کتاب را همچنان حفظ کرده اما امروز به جای کتاب، مشکلات در چاپخانه‌ها به زیرچاپ رفته است.

به گزارش ایرنا، 1300 ناشر، 110 چاپخانه، بیش از 200 کتابفروشی، وجود مهمترین حوزه علمیه جهان شیعه، رتبه نخست تولید کتاب‌های دینی و رتبه دوم کشور در چاپ کتاب، برگزاری 13 نمایشگاه کتاب استانی و پنج نمایشگاه بین المللی کتاب، قم را استانی ممتاز در صنعت چاپ کشور کرده است. مشکلات صنعت چاپ که از سال 90 آغاز شده در ماه‌های گذشته بیشتر شده است. تعداد عناوین چاپ شده استان، ساز ناکوکی را در صنعت چاپ نشان نمی‌دهد چرا که آمار آن با سال گذشته تغییر چندانی نکرده است ولی تعداد نسخه‌های چاپ شده در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افت شدیدی را که ناشی از مشکلات این صعنت است، نشان می‌دهد.
یکی، ارز مبادله ای به اتحادیه‌ها را چاره کار می‌داند و دیگری نبود « شبکه توزیع کتاب » را مهمترین مشکل صنعت چاپ می‌داند. «قاچاق کتاب»، «کمک‌های حساب نشده»، «نبود قانون کپی رایت قوی با پشتوانه اجرایی»، «پخته خواری کتاب»، «کتاب‌های نمایشگاهی» دیگر مشکلات صنعت چاپ از منظر اهالی این صنعت است.
بیش از چهار هزار خانوار در قم به طور مستقیم و یا غیر مستقیم با این صنعت در ارتباط هستند که با ادامه این روند، تعطیلی و بیکاری بخش زیادی از فعالان این صنعت بسیار محتمل است.
وابستگی زیاد صنعت چاپ به واردات از جمله آسیب‌های مهم این صنعت است، به گونه ای که بخش زیادی از نیاز صنعت چاپ از جمله کاغذ، زینک، لوازم یدکی، دستگاه‌های چاپ و صحافی و سایر ملزومات چاپ مانند الکل، مرکب، لاستیک سیلندر، لوازم یدکی و قطعات چاپ از طریق واردات تامین می‌شود که با نوسان ارز تمام این بخش‌ها دچار چالش شده است.
** دست واسطه‌های کاغذ باید کوتاه شود
در کوچه پس کوچه‌های اطراف حرم مطهر حضرت معصومه(س)، تابلوی رنگارنگی سر در مغازه‌ها وجود دارد که ابتدایی مشابه دارند «انتشاراتی ...» برخی رنگ و رو رفته که نشان از قدمت آنها دارد و برخی نیز جدید بودند.
«لطفا با کفش وارد نشوید»، جمله ای بود که در ورودی یکی از انتشاراتی‌ها توجهم را جلب کرد. برای محکم کاری به سه زبان فارسی، عربی و اردو آن را نوشته بود. از در که وارد می‌شوی، سمت چپ، قفسه ای برای کفش‌ها قرار داده شده است و موکت قهوه ای در سرتا سر مغازه که شبیه یک کتابخانه بزرگ است، خود نمایی می‌کند.قفسه‌های کتاب را که نگاه می‌کنی، به سرعت متوجه تفاوت آن می‌شود، اکثر کتاب‌های به زبان غیرفارسی و به زبان‌های انگلیسی، عربی و ترکی هستند.
برای کارش تقدس قائل است و می‌گوید « هر بار فردی خارجی درخواست کتابی برای شناخت اهل بیت(ع) به من می‌دهد، تا آن کتاب را تهیه نکرده و برای او ارسال نکنم، خواب ندارم». با محمدتقی انصاریان خوانساری صاحب انتشاراتی به نام خود هم صحبت می‌شویم. می‌گوید سابقه انتشاراتی اش به قبل از انقلاب می‌رسد و تا قبل از سال 90 در تولید و صادرات کتاب‌های دینی به زبان‌های عربی، ترکی و انگلیسی حرف اول را در کشور زده است.
او می‌گوید:« سفارش‌های مختلفی برای چاپ کتاب‌های دینی از کشورهای مختلف طی چند دهه قبلی داشتم. سفارش‌ها از طریق نامه به دستم می‌رسید و الان آرشیو نامه هایم به حدود 100 هزار نامه از کشورهای مختلف رسیده است».
60 ساله است و تا کنون چندین کتاب پیرامون زندگی علمای بزرگ دینی به نگارش درآورده و به چاپ رسانده است. از حال ناخوش بازار کتاب و صنعت نشر می‌گوید:« کاغذ دست دلال‌ها افتاده، کاغذ با ارز 4200 وارد کرده اند و به نرخ آزاد می‌فروشند. این کار ظلم است و درست نیست. باید دست واسطه‌ها از بازار کاغذ کوتاه شود.»« چند ماه است کتاب جدید نتوانستیم چاپ کنیم. نه بودجه ای برای چاپ داریم و نه بودجه ای برای ارسال و توزیع آن»« شمارگان از چند هزار به یکصد نسخه و در وضعیت کنونی به صورت دیجیتال به کمتر از انگشتان دست رسیده است».
از ایمیلی که به دست او رسیده نیز می‌گوید:«به تازگی دانشجویی از خارج برای آشنایی با شیعه با ایمیل به انتشاراتی ما، درخواست کتاب کرده است. وقتی چنین درخواستی برای آشنایی با شیعه را می‌بینم تا آن کتاب را تهیه نکرده و ارسال نکنم، خوابم نمی‌گیرد».«هرینه ارسال از هزینه کتاب بیشتر است و این باعث شده تا صادرات کتاب‌های دینی به شدت کاهش یابد».
** تخصیص ارز به اتحادیه‌ها صنعت چاپ را احیا می‌کند
با رئیس اتحادیه چاپخانه داران قم نیز هم صحبت شدیم. متعقد است در صورتی که وعده تخصیص نرخ ارز دولتی برای واردات کاغذ به اتحادیه‌ها عملی شود، به طور قطع انحصار و قیمت کاغذ شکسته شده و صنعت چاپ احیا شود.
مجتبی محمودیان می‌گوید: «نوسانات نرخ ارز قیمت هر بند کاغذ را از 800 هزار رالث به 2 میلیون و 600 هزار رالد در بازار آزاد و حدود یک میلیون و 600 هزار ریال با ارز دولتی افزایش داد و این رشد قیمت منجربه افزایش چشمگیر قیمت تمام شده فرآیند چاپ شده است.»
او می‌گوید:« در سال 92 کاغذ از بند 28 هزار تومان به حدود 80هزار تومان افزایش داشت، و در سال 97 نیز از 80 به 260 هزار تومان افزایش داشته یعنی قیمت هر بند کاغذ در پنج سال اخیر 10 برابر شده است.»« صنعت چاپ پیش از نوسانات نرخ ارز با مشکلات و چالش‌های زیادی مواجه بود، این افزایش قیمت‌ها بر این مشکلات افزوده است».
محمودیان که خود از فعالان صنعت چاپ قم است و با مشکلات این حوزه به خوبی آشنا است از موافقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای دادن اجازه واردات کاغذ به اتحادیه‌های فعال در صنعت چاپ برای حذف واسطه‌ها در مردادماه امسال خبر داد و گفت: « با گذشت چند ماه از مصوبه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به منظور تخصیص ارز دولتی به اتحادیه‌های فعال در صنعت چاپ، هنوز هیچگونه ارزی به این اتحادیه‌ها برای واردات کاغذ و تعدیل قیمت آن صورت نگرفته است.»
او آهی می‌کشد و مشکلات این صنعت را شماره می‌کند:« جولان دلال‌های کاغذ،احتکار و توزیع قطره چکانی، وابستگی زیاد صنعت چاپ به واردات، تخصیص نیافتن ارز دولتی، افزایش چند برابر مواد اولیه چاپ...»«هر جا که دستمان رسیده با هر مسئولی که نشسته ایم تمام مشکلات را گفته ایم، شیب نزولی صنعت چاپ که از چند سال پیش آغاز و در چند ماه اخیر تشدید شده است،این صنعت همچنان چشم انتظار تحقق وعده مسئولان است».
** شمارگان کتاب‌های چاپ شده در قم کاهش یافته است
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان قم، دیگر فعال صنعت چاپ و نشر قم بود که با او هم صحبت شدیم. حمید خرمی که علاوه بر سالها فعالیت در حوزه نشر، 6 سالی است که سکان دار این اتحادیه است. از تاثیر منفی نوسانات نرخ ارز بر حوزه نشر کتاب و کاهش شمارگان کتاب‌های چاپ شده قم می‌گوید و از وابستگی زیاد صنعت نشر به واردات انتقاد دارد.
وی می‌گوید: «تعداد عناوین کتاب‌های چاپ شده ناشران استان از ابتدای امسال تا پایان آبانماه نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته تغییر چندانی ندارد اما در این مدت شاهد کاهش چشم گیر تیراژ کتاب‌های چاپ شده هستیم.«در هشت ماه امسال حدود چهار هزار عنوان کتاب توسط ناشران به چاپ رسیده که این تعداد عنوان نسبت به مدت مشابه سال گذشته تفاوت چندانی ندارد، اما تیراژ این کتاب‌ها بسیار کاهش یافته است». «کتاب جزو اولویت‌های آخر خانواده هاست. کتاب گران شود، خرید کتاب نیز کاهش می‌یابد».
** تنها راه نجات صنعت نشر تثبیت قیمت مواد اولیه است
وابستگی صنعت چاپ به واردات را از جمله گرفتاری‌های این صنعت می‌داند. خرمی می‌گوید:« در خوشبینانه‌ترین حالت تنها 10 درصد فرآیند چاپ تولید داخل کشور است. به جز چند درصد کاغذ و همچنین بخشی از مرکب مورد نیاز صنعت چاپ کشور، تمام فرآیند نشر از ماشن الات چاپ و صحافی تا زینک، مواد اولیه و کاغذهای گلاسه همگی از جمله اقلام وارداتی است».
خرمی تامین مواد اولیه را دغدغه مهم ناشران می‌داند و گوید: « مواد اولیه مورد نیاز صنعت چاپ در 6 ماه گذشته بیش از سه برابر افزایش یافته است» «ناشران باید چه کار کنند!؟ تنها راه نجات صنعت نشر تثبیت قیمت مواد اولیه است».
** قاچاق کتاب بر مشکلات صنعت نشر افزوده است
مدیر انتشارات ارمغان طوبی دیگر فعال صنعت چاپ بود که پای درددل‌های او نشستیم. علی حاجی تقی معتقد است صنعت نشر و توزیع کتاب نه به یارانه بلکه نیاز مبرم به قانون و حمایت دارد. می‌گوید «در یکی دو سال اخیر افزایش چشمگیر «کتاب سازی» و «قاچاق کتاب» بر مشکلات صنعت نشر افزوده است».
وی ادامه می‌دهد:« برخی اقدامات دولتی که تاثیر بلند مدت آن مطلوب نیست ،نبود قانون کپی رایت قوی با پشتوانه اجرایی، پخته خواری کتاب، مشکلات و هزینه‌های سنگین تبلغات برای ناشران و کمبود فضای فروشگاهی در کشور، ناشران نمایشگاهی و کتاب‌های نمایشگاهی، دارد صنعت چاپ کشور را نابود می‌کند».
قاچاق کتاب را آفت صنعت چاپ کشور می‌داند و معتقد است اگر جلوی آن گرفته نشود، ورشکستگی ناشران بزرگ در سال‌های نزدیک غیرقابل اجتناب است.
حاجی تقی می‌گوید: « دو کتاب مشابه را می‌بیند که برای مردم عادی تشخیص نسخه اصلی و نسخه چاپ قاچاق دشوار است ، کتاب برای ناشر اصلی اگر 15 هزار تومان تمام شده باشد، چاپ قاچاق آن در گوشه و کنار زیر همین قیمت تمام شده فروش می‌رود ، چون ما به عنوان یک ناشر هزینه تالیف و ترجمه و تصویرگری و ویرایش و صفحه آرایی و هزینه‌های دفتری و اداری و عوارض گوناگون داریم، اما قاچاقچیان کتاب این هزینه‌ها را ندارند و کتاب را حتی زیر قیمت تولید ما در می‌آورند و با قیمت پایین می‌فروشند و این آفتی است که اگر اقدام موثری نشود تاثیر آن را تا یکی دو سال آینده با ورشکستگی ناشران بزرگ خواهید دید».
** صنعت چاپ نیاز به قانون دارد نه یارانه
به نظر می‌رسد تازه سر دلش باز شده است، این فعال صنعت نشر و پخش بخشی از وضعیت کنونی بازار کتاب را ناشی از وجود یارانه در این صنعت می‌داند و می‌گوید: «صنعت نشر و شبکه توزیع کتاب نیازمند قانون و ایجاد زیرساخت است و دریافت یارانه در شرایط کنونی از سر ناچاری است. هر جا که یارانه باشد فساد ممکن است آنجا شکل بگیرد. برای کاهش هزینه‌های چاپ، بیشتر ناشران مخالف پرداخت یارانه توسط دولت هستند.
می گوید:« توقعی نداریم دولت مواد اولیه مورد نیاز صنعت چاپ را ارزان در اختیار ما قرار دهد اما انتظار داریم که مواد با کیفیت و تنوع مناسب و قیمت ثابت در دسترس ناشر باشد و قوانین حمایتی، تسهیل کننده و معافیتی برای ناشران و به ویژه مراکز پخش کتاب که مغفول مانده اند، وضع کنند».
**شبکه توزیع کتاب نیاز ضروری صنعت نشر
حاجی تقی که به نظر می‌رسد دل پر دردی دارد، نبود شبکه توزیع مناسب کتاب را از جمله مشکلات عمومی چاپ و نشر می‌داند و ادامه می‌دهد: «حمایت نکردن از موسسه‌های توزیع کتاب و معاف نشدن فعالان شبکه توزیع ازمالیات وعوارض گوناگون ،موجب شده که تا کنون شبکه بزرگ توزیع کتاب شکل نگیرد». «تا واسطه‌ها در بازار کتاب حذف نشوند، مشکلات ادامه دارد»« اگر شبکه توزیع گسترده کتاب ایجاد شود، واسطه‌ها حذف، قاچاق کتاب فروکش و مقابله با شبکه‌های کوچک و زیرزمینی فعال در حوزه چاپ کتاب ممکن می‌شود»
حاجی تقی، نمایشگاه‌های کتاب را نیز راهکاری موقت ولی به طور قطع زیان ده در دراز مدت برای صنعت چاپ می‌داند و «پخته خواری کتاب»، «ناشران نمایشگاهی» و «کتاب‌های نمایشگاهی» را خروجی نمایشگاه‌ها می‌داند. می‌گوید: «ناشران وقتی مشاهده می‌کنند یک کتاب در نمایشگاهی بازار خوبی پیدا کرده است، آنها نیز اقدام به چاپ آن کتاب می‌کنند که به این اقدام به اصلاح، «پخته خواری» می‌گوییم و به دلیل نداشتن قانون «کپی رایت» ممنوعیتی برای چاپ آن توسط سایر ناشران وجود ندارد».
7404/ 6133/ /1/1042/1630
گزارش از محمد زمانی راد
انتهای پیام /*