بزرگنمایی:

تبسم مهر - شاهرود- ایرنا- تغییر سبک زندگی و بروز پدیده شهرنشینی نوین، پیوند ناگسستنی انسان با طبیعت را دچار تزلزل کرده، اما در این بین عده ای با راه اندازی مدرسه‌های طبیعت برای آشتی کودکان با مادر زمین تلاش می‌کنند.

به گزارش ایرنا، اینجا خبری از نیمکت و تخته سیاه نیست، معلمی هم در کار نیست، کلاس‌ها زیر گنبد آبی آسمان تشکیل می‌شوند؛ گاهی زیر سایه درختان و یا درون باغچه سبزیجات، گاهی در میان دسته‌های طلایی کاه و گاهی هم کنار لانه مرغ و خروس ها.
اینجا مدرسه ای است که دانش آموزانش صبح خود را با بوسه باد بر گونه هایشان آغاز و با آب و خاک و سنگ و چوب، عشق به طبیعت را مشق می‌کنند.
مدرسه طبیعت، ساختاری به نسبت جدید است که از حدود 30 سال پیش از کشورهای اسکاندیناوی آغاز و به دیگر نقاط دنیا نیز راه یافت؛ در این شیوه آموزشی که در برخی از کشورهای توسعه یافته جایگزین آموزش‌های رسمی آن‌ها نیز شده، تعامل کودک با محیط طبیعی پیرامون خود به یادگیری خودانگیخته وی منجر می‌شود.
ایران نخستین کشور خاورمیانه و مشهد نخستین شهری است که در سال 93 شاهد راه اندازی مدرسه طبیعت بود. پس از آن به دلیل استقبال‌های مردمی و حمایت و صدور مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست در دولت یازدهم، به سرعت مدارس جدیدی در نقاط گوناگون کشور به راه افتاد و تعدادشان را به حدود 80 مورد رساند.
** مدرسه طبیعت، جایی برای دوستی کودک با محیط زیست
هرچند هنوز در ایران بسیاری از صاحبنظران جنبه آموزشی مدرسه طبیعت را باور ندارند، اما در یک موضوع با طرفداران این مکتب اتفاق نظر دارند و آن هم ایجاد پیوند دوستی میان کودک و طبیعت است.
برای آشنایی بیشتر در این زمینه، به سراغ نخستین و تنها مدرسه طبیعت استان سمنان در شاهرود رفتیم. مدیر مدرسه طبیعت «چکاوه» در گفت و گو با ایرنا، درباره ضرورت فعالیت این گونه مدارس بیان کرد: بشر همواره در طبیعت زندگی کرده و به تکامل رسیده، اما در دهه‌های گذشته به دلیل زندگی در فضاهای بسته شهری و آپارتمان‌های کوچک، از ارتباطش با طبیعت کاسته شده است.
فاطمه ولیان اضافه کرد: نیاز انسان به ارتباط به طبیعت همانند نیاز وی به هوا برای تنفس است، اما این روزها به قدری ضرورت این ارتباط برای ما شهرنشینان کمرنگ شده که تصور می‌کنیم بدون آن هم می‌توانیم به زندگی خود ادامه دهیم.
به گفته وی، مدرسه طبیعت جایی است که در آن تجربه طبیعت برای کودک آزاد، پویا، سرخوشانه و بدون برنامه ریزی آشکار صورت می‌گیرد؛ کودک به کاوش می‌پردازد، عناصر مختلف محیط را دستکاری کرده و شکل می‌دهد و به تخیلاتش درباره اشیاء و موجوات اطرافش جان می‌بخشد.
ولیان درباره امکانات موجود در مدرسه نیز این گونه توضیح داد: باغچه هایی برای کشت و کار، جایی برای نوازش حیواناتی چون خرگوش، مرغ و خروس و اردک، سازه هایی برای بازی‌های تعادلی، مکانی برای ماسه بازی و یا بازی با کاه، اتاقی برای استراحت، امکانات سفالگری و تجهیزات ایمن نجاری و پهنه ای وسیع برای دویدن و رهایی کودکانه محیط مدرسه را تشکیل می‌دهد.
وی درباره انگیزه خود برای راه اندازی مدرسه طبیعت هم گفت: رشته تحصیلی من به محیط زیست ارتباطی ندارد، اما از کودکی با طبیعت ارتباط داشتم و از دوران دبیرستان فعالیت‌های محیط زیستی خود را آغاز و نخستین برنامه پاکسازی یکی از بوستان‌های شاهرود را اجرا کردم و این فعالیت‌ها همچنان ادامه یافت.
ولیان ادامه داد: بعدها با مادرشدن دوست داشتم برای دختر خردسالم محیطی فراهم کنم تا بتواند تجربه هایی ناب در طبیعت که خود در کودکی داشته ام به دست آورد. این عوامل منجر به آشنایی من با مدرسه طبیعت و انگیزه راه اندازی آن در شهرم به امید استفاده کودکان بیشتری شد.
وی با بیان اینکه کودک برای بازی و یادگیری نیاز به فضای باز و تحرک دارد، افزود: امروزه کودکان در آپارتمان زندگی می‌کنند، برای دیدار بستگان به آپارتمانی دیگر برده می‌شوند، برای شرکت در کلاس درس در فضایی محدود نشانده می‌شوند و گاهی در حیاط مدرسه هم اجازه دویدن ندارند، آن وقت به کودکی که در ذاتش به بازی و تحرک میل دارد و نمی‌تواند پشت نیمکت مدرسه آرام بنشیند، می‌گویند بیش فعال است و باید دارو مصرف کند.
** طبیعت، بستری آموزشی برای کودک
مدیر این مدرسه طبیعت همچنین طبیعت را بهترین بستر برای یادگیری کودکان دانست و افزود: در مدرسه طبیعت آموزش رسمی وجود ندارد. بچه‌ها تجربه می‌کنند و از تجربه‌های خود می‌آموزند، بیشتر آموزش‌ها به طور غیرمستقیم انجام و از طریق کودکان به یکدیگر منتقل می‌شود.
ولیان اضافه کرد: در این مدرسه پاسخ سریع و مستقیم به پرسش کودکان داده نمی‌شود و آنان برای پیدا کردن مسیر دستیابی به جواب درست فقط راهنمایی می‌شوند. برای نمونه، ممکن است در زمان کاشتن بذر گل‌ها این سئوال برایشان به وجود آید که این گل چه رنگی است و چه بویی دارد؛ آنگاه باید صبر کند تا روزها بگذرد و گاهی فصل تغییر کند تا به تدریج شاهد رشد گیاه باشد.
وی ادامه داد: در این مدت کودک از ابتدای رویش گیاه با آن آشنا و همراه شده و ممکن است تا آخرین لحظه نام آن را هم نداند، اما در آموزش‌های معمول شیوه کار برعکس است و در ابتدا تمام اطلاعات لازم برای مثال نام و ویژگی‌های گیاه به کودک داده می‌شود و شاید او هیچ گاه حتی آن را ندیده و لمس نکرده باشد.
مدیر این مدرسه طبیعت همچنین با بیان اینکه اینگونه مدرسه‌ها مربی نداشته و با کمک افرادی با عنوان تسهیل گر اداره می‌شوند، افزود: به ازای هر سه تا پنج کودک یک تسهیل گر در مدرسه فعالیت می‌کند تا ارتباط کودکان با یکدیگر و با طبیعت را آسان‌تر کرده و مراقب ایمنی و سلامت آنان باشد.
ولیان با تأکید بر اینکه وقتی انسان در سن کودکی به چیزی علاقه مند شود، برای حفظ آن در بزرگسالی هم تلاش می‌کند، ابراز داشت: دوستی با طبیعت در کودکی هم به تلاش برای حفظ آن در سال‌های بعد منجر می‌شود.
** ترس کودک از طبیعت، نتیجه برخی رفتارهای نادرست والدین
وی با بیان اینکه بعضی رفتارها سبب ترس کودک از طبیعت می‌شود، افزود: برخی از خانواده‌ها زیاد در طبیعت حضور دارند، اما به کودک خود اجازه نمی‌دهند به خاک و گل دست بزند و یا از درخت بالا برود تا مبادا آسیبی ببیند، همچنین برخی رفتارها مانند گفت و گو با کودک درباره مسائلی مانند آلودگی زمین و یا انقراض حیوانات و دیگر موضوعاتی که وی باعث ایجاد آن‌ها نبوده، جز ایجاد ترس از طبیعت نتیجه دیگری در پی ندارد.
ولیان، ترویج دوستی با طبیعت را از طریق این مدرسه‌ها نیازمند فرهنگ سازی بیشتر دانست و گفت: این موضوع هنوز برای بسیاری از خانواده‌ها نوعی تفریح و سرگرمی برای کودکشان به شمار می‌آید در حالی که بازی و ارتباط با طبیعت از نیازها و حقوق مادرزادی هر کودک است.
** اصلاح ناسازگاری‌های کودکان در آشتی با طبیعت
در این بین، مادر یکی از کودکان مدرسه طبیعت هم به ایرنا گفت: در ابتدا فرزندم را هرازگاهی به مدرسه می‌آوردم، اما از ابتدای مهر یک روز در میان به صورت منظم در این مجموعه حضور دارد.
فرشته فرزاد با اشاره به تأثیر مثبت حضور در طبیعت برای فرزند چهارساله اش، یادآورشد: حضور مداوم در طبیعت سبب شده تا حال بهتری داشته و شاداب‌تر شود و از سوی دیگر در خانه بسیار آرام‌تر هم شده است.
وی ادامه داد: علاوه بر این پسرم به راحتی با کودکان دیگر ارتباط برقرار نمی‌کرد، اما با این روش خیلی بیشتر با دوستانش کنار آمده و با آن‌ها در بازی‌های گروهی همراهی می‌کند، علاوه بر این روی خوراکش نیز تأثیر گذاشته و بسیاری از غذاهایی که پیش از این نمی‌خورد را دوست دارد.
فرزاد با بیان اینکه فرزندش مطالب زیادی را نیز یادگرفته، ابراز داشت: در خانه برای حیوانات و پرنده‌ها غذا کنار می‌گذارد، زباله‌ها را تفکیک می‌کند و گاهی هم مقداری از آن‌ها را برای چاله کمپوست مدرسه کنار می‌گذارد و به طور کلی با طبیعت انس گرفته است.
مادر دیگری هم که به تازگی تصمیم گرفته کودک سه ساله اش را به مدرسه طبیعت بفرستد به ایرنا گفت: مدتی است از طریق یکی از دوستانم با چنین محیط‌های دوستدار طبیعت آشنا شده و با انجام بررسی و پرس و جو از چند خانواده که چنین تجربه ای را داشتند، به این نتیجه رسیدم که فرزندم را مدتی به مدرسه طبیعت بفرستم.
مریم حاجی قربانی اضافه کرد: همه ما کودکی خود را در خانه‌های حیاط دار و یا در میان دار و درخت سپری کردیم اما آپارتمان نشینی و نداشتن امکان فعالیت در فضای باز فرصت مشابهی را برای کودکانمان فراهم نمی‌کند.
وی افزود: این روزها بیشتر کودکان تحرک کافی ندارند و علاوه بر این برای بازی از ابزارهایی چون تبلت و تلفن همراه استفاده می‌کنند که باعث ایجاد آسیب به آن‌ها می‌شود، بنابراین قرارگرفتن در محیطی به دور از آلودگی و دود خودروها و اشعه‌های خطرناک، نیازی است که به آن کمتر توجه می‌شود.
حاجی قربانی یادآور شد: بیشتر کودکان در خانه تنها هستند و مادران هم برای اینکه نگرانی کمتری داشته باشند ترجیح می‌دهند فرزندشان در خانه در حال استفاده از ابزارهای الکترونیکی ساکت و آرام بنشیند تا اینکه به تفریح سالم بپردازد.
** مساله حفظ یا حذف مدرسه‌های طبیعت
با این حال، جدای از موضوع آموزشی مدرسه‌های طبیعت که همچنان به محل بحثی میان مسوولان بدل شده، تأثیر مثبت آن‌ها در ایجاد پیوند و رابطه دوستانه میان کودک و طبیعت غیرقابل انکار است.
مدرسه هایی که یک بار با نظر رئیس پیشین سازمان حفاظت محیط زیست مجوز فعالیت گرفته و به سرعت نیز جایگاهشان را در میان مردم پیدا کرده اند، با تغییر مدیریت نه تنها دیگر مانند قبل حمایت نمی‌شوند، بلکه بر سر ادامه کار آن‌ها هم مسائلی مطرح می‌شود.
حال جای این پرسش مطرح است که در صورت نبود چنین محیط هایی، کدام یک از نهادهای متولی همچون آموزش و پرورش و حفاظت محیط زیست این جای خالی را پر می‌کنند.
7359/6167/6103/7408
انتهای پیام /*