به گزارش تبسم مهر چهارشنبه 12 دی ماه 97 بوی نامطبوعی تقریباً نیمی از شهر تهران را فرا گرفت. نهادهای مختلفی برای منشأیابی این بو، کمیته‌های تشکیل دادند اما همچنان منشأ آن ناشناخته است. مدیریت شهری نیز این مسئولیت را به اداره کل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران واگذار کرد؛ این گزارش، تهیه و نهایی شده و عوامل محتمل بر منشأ این بوی نامطبوع شناسایی شده است.

بر اساس این گزارش، سازمان آتش‌نشانی و سازمان بازرسی، اولین گزارش شهروندان از بوی نامطبوع را حوالی ساعت 16 در مناطق مختلف 1، 2، 3، 4، 6، 7، 8، 11، 12 و 19 ثبت کرده و این بو تا آخرین ساعت روز ادامه داشته است. در روز بعد، با توجه به بارندگی، هوای تهران صاف و لطیف گزارش شد.

بنا بر گزارش‌های ثبت‌ شده، این بو شبیه به بوی زباله‌های در حال سوخت و یا مشابه‌ با بوی گاز آمونیاک و گاز مرکاپتان توصیف شده است. در این گزارش پدیده‌هایی مانند آلودگی هوا، وارونگی و سوزاندن زباله‌ها که به طور مکرر در تهران مشاهده می‌شود، در گروه عوامل محتمل انتشار بو در نظر گرفته نشده است.

با توجه به بررسی سناریوهای مختلف از جمله نشت گاز و انتشار مرکاپتان در شبکه و یا سیستم‌های انتقالی، مشکلات در شبکه فاضلاب (ترکیدگی تونل فاضلاب به شرقی و مرکزی یا وارد شدن یک ماده خاص به شبکه)، برخورد با فاضلاب مخزن ساختمان قدیمی پلاسکو، تغییرات تکتونیکی و زمین‌شناختی دماوند، تغییرات در وضعیت لرزه‌خیزی گسل‌های محدوده تهران، سوزاندن پسماند در کهریزک و زباله آرادکوه و عوامل ناشناخته، بررسی جهت وزش باد و مقایسه آن با نقشه‌های تحلیلی اطلاعات مکانی و زمانی تهیه شده، نشان می‌دهد علت تغییرات و افزایش قابل ملاحظه میزان ذرات معلق و دی‌اکسید گوگرد گزارش شده توسط ایستگاه‌های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در محدوده جنوب‌غربی تهران با سایر عوامل محتمل مطروحه در ایجاد بوی نامطبوع در سطح مناطق شمالی، مرکزی و شرقی شهر متفاوت است.

در میان بررسی وضعیت نشست زمین و پیامدهای آن در زیرساخت‌های شهری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین به دلیل عدم تطبیق محدوده انتشار بو با محدوده شعاع تأثیر بر رفتارهای لرزه‌ای گسل‌ها و فعالیت‌های احتمالی دماوند و نیز عدم ثبت زمین‌لرزه در محدوده تهران و اطراف و عدم وجود گزارش شباهت بوی نامطبوع به بوی گوگرد، فرضیه احتمال تغییرات در وضعیت لرزه‌خیزی گسل‌های محدوده تهران بسیار ضعیف است.

همچنین با توجه به بررسی زمان ثبت اولین گزارشات و مقایسه فواصل و ابعاد مکانی حجم گاز متصاعد شده از مخزن فاضلاب ساختمان قدیم پلاسکو، فرضیه تأثیر این سایت در مکان‌های سطح شهر تهران نیز غیرمحتمل است.

بر اساس مطالعات انجام شده، دو گزینه بیشترین احتمال را دارند؛ گزینه اول، نشت گاز و انتشار مرکاپتان در شبکه و یا سیستم انتقالی و گزینه دوم در شبکه فاضلاب (ترکیدگی تونل فاضلاب شرقی یا وارد شدن ماده خاص به شبکه) است.

در این گزارش پیشنهاد شده در جهت بهبود فرآیند، مرکز پایش آنلاین اطلاعات محیط‌زیست شهرداری تهران تشکیل شود همچنین تهیه داشبورد مدیریت یکپارچه بین سازمانی با قابلیت ثبت و پایش آنلاین شاخص‌ها و پارامترهای اثرگذار شهری و آنالیز وضعیت بر اساس الگوریتم‌های معنی‌دار به سنجش وضعیت لحظه‌ای و مدت‌دار، به عنوان ابزار تصمیم‌سازی مدیریت شهری در مواقع بحرانی و اضطراری و خریداری دستگاه‌های سنجش بو و بازبینی سامانه 137 و 125 در دستور کار قرار گیرد.

در این گزارش بررسی سوابق حوادث مشابه در سایر شهرها و کشورها نیز بررسی شده است. اصفهان، خاش و کرمانشاه، سه شهری هستند که تجربه انتشار گسترده بوی نامطبوع را دارند. در اصفهان در تیرماه سال 91 مشکل زیست‌محیطی ناشی از انتشار بوی نامطبوع در شهر اصفهان حادث شده بود که تداوم آن، شکایت شهروندان را دربر داشت.

پس از بررسی موضوع توسط اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان و شناسایی ظاهری و بر اساس بوی ایجاد شده و بررسی مشخصات احتمالی، به این نتیجه رسیده بودند که قریب به یقین، تخلیه مواد بوزا توسط یکی از شهروندان در سطح شمال شهر اصفهان و توسط خودروی وی صورت گرفته است.

خلاصه گزارش فرضیات محتمل