سید ابراهیم رئیسی در جریان سفر به ازبکستان برای شرکت در
بیست و دومین اجلاس سران کشورهای عضوی سازمان همکاری شانگهای، گفت‌وگویی با
شبکه تلویزیونی الجزیره انگلیسی داشت که متن کامل این گفتگو به شرح زیر
است:
الجزیره: جناب آقای رییس جمهور! ارتقای عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای برای شما به چه معناست؟
رئیس جمهور: بسم‌الله الرحمن الرحیم. عضویت جمهوری اسلامی ایران در
سازمان شانگهای، زمینه ارتباط ما را با زیرساخت‌های اقتصادی کشورهای آسیایی
بهتر از قبل فراهم می‌کند. دولت سیزدهم برای همکاری‌های منطقه‌ای اهمیت
زیادی قائل است. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به تقویت و تعمیق ارتباط
با همسایگان اهمیت زیادی می‌دهد و سازمان همکاری‌های شانگهای بستری برای
استحکام همکاری اعضاء در زمینه مسائل منطقه‌ای است.
ارتقای سطح عضویت ایران در سازمان شانگهای به عنوان عضو اصلی، حتما در
ارتقای ارتباطات منطقه‌ای ما تاثیرگذار است و همزمان می‌تواند با تسهیل
تبادل ظرفیت‌های متقابل، زمینه رشد و پیشرفت بیشتر را برای کل منطقه فراهم
کند.
هر توافقی بدون حل و فصل موضوعات پادمانی ادعایی بدون فایده است
الجزیره: با توجه به برگزار چندین دور مذاکرات هسته‌ای در وین، از نظر جنابعالی امضای توافق تا چه حد نزدیک و امکان‌پذیر است؟
رئیس جمهور: موضوع بحث و انتظار ما از مذاکرات وین رفع تحریم‌های
ظالمانه علیه جمهوری اسلامی ایران است. در این توافق آنکه به تعهد خود عمل
کرد، جمهوری اسلامی ایران بود. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قریب به 15
بار اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران به تعهداتش عمل کرده و فعالیت‌های
هسته‌ای ایران هم صلح آمیز است.
این آمریکایی‌ها بودند که از توافق خارج شدند و این کشورهای اروپایی بودند
که که به تعهدات خود عمل نکردند. در وین مسئله رفع تحریم‌ها را دنبال کردیم
و البته تاکید داشتیم که هر توافقی باید با یک تضمین همراه باشد. دلیل
مطالبه تضمین نیز این است که طرف‌های ما در توافق، نقض پیمان کردند و حالا
به طور طبیعی باید اعتمادی حاصل شود که آنها دوباره نقض پیمان نمی‌کنند؛ پس
تضمین ضرورت دارد.
همچنین رفع تحریم‌ها باید، با حل و فصل موضوعات پادمانی همراه باشد. اگر
قرار باشد موضوعات ادعایی که ما معتقدیم سیاسی و بی‌اساس هستند، علیه
جمهوری اسلامی باقی بمانند، توافق اثر و فایده‌ای ندارد. چون ممکن است
طرف‌های توافق همانگونه که حین مذاکرات به شورای حکام آژانس انرژی اتمی
قطعنامه پیشنهاد کردند، با سوءاستفاده از نفوذ و ارتباطاتی که وجود دارد،
دوباره مشکل ایجاد کنند.
پس موضوعات پادمانی باید حل و فصل و تمام شود و در رابطه با رفع پایدار و
نه موقتی و مقطعی تحریم‌ها، تضمین اطمینان‌بخش داده شود. اگر مسئله پادمانی
حل و فصل شود، طبیعتا زمینه توافق وجود دارد. الان هم این آمریکایی‌ها
هستند که باید تصمیم بگیرند، چون آنها بودند که نقض پیمان کردند. آنها از
برجام خارج شدند و الان آنها باید تصمیم بگیرند که به تعهد خودشان پایبند
باشند.
مخالفت با برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز کشورمان بهانه‌ای برای مقابله با پیشرفت ایران است
الجزیره: چه موضوعاتی مانع از انجام توافق نهایی بین ایران و آمریکاست؟
رئیس جمهور: آنچه مانع می‌شود، تعهدی است که آمریکایی‌ها باید بدهند؛ ما
موضع‌مان را اعلام کردیم. تیم مذاکره کننده ما همچنان پای میز مذاکره
حضور دارد و بارها اعلام کردیم که به یک توافق عادلانه و خوب پایبند خواهیم
بود، لکن آمریکایی‌ها باید تصمیم بگیرند. این مشکل در واقع مشکل
آمریکایی‌ها است که باید تصمیم بگیرند چه می‌خواهند بکنند!
اگر چه تحریم برای هر کشوری ممکن است مشکلاتی ایجاد کند، لکن جمهوری اسلامی
نشان داده که تحریم‌ها به هیچ وجه او را متوقف نکرده و نخواهد کرد. ما
روند رشد و پیشرفت کشور را پیش بردیم و بعد از این هم برنامه داریم که این
روند را ادامه دهیم و به هیچ عنوان پیشرفت کشور را متوقف نخواهیم کرد، چون
ملت ما ملت با اراده و قدرتمندی است و این توانایی را دارد که تهدید را به
فرصت تبدیل کند. ما در عرصه‌های مختلفی این کار را انجام داده‌ایم.
امروز صنعت هسته‌ای در ایران صنعتی بومی است. اولا، با وجود آنکه دانشمندان
ما از طرف رژیم صهیونیستی تهدید می‌شوند و چند نفر از دانشمندان عزیز ما
توسط عوامل رژیم صهیونیستی ترور شدند، اما این اتفاقات ما را در دستیابی و
پیشرفت در صنعت هسته‌ای متوقف نکرد.
صنعت هسته‌ای برای کشور ما در وهله اول یک حق است و در وهله بعد فواید
بسیاری در حوزه صنایع، کشاورزی، پزشکی، حوزه نفت، گاز و پتروشیمی و تولید
برق دارد.
کسانی که به دروغ مدعی هستند نگران فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران
هستند، چرا تلاشی برای متوقف کردن رژیم صهیونیستی نمی‌کنند که سلاح‌های
مخرب نگهداری می‌کنند و هیچ حدی برای خود نمی‌شناسند؟ معلوم است که اینها
از قدرت و پیشرفت جمهوری اسلامی می‌ترسند. بنای ما بر این است که به هیچ
عنوان از حق جمهوری اسلامی ایران و حق مردم‌مان کوتاه نیاییم.
با توجه به نقض عهد غربی‌ها به ملت ایران حق دهید که به دنبال تضمین معتبر باشد
الجزیره: ارائه چه نوع تضمین‌هایی از طرف غربی‌ها در مذاکرات هسته‌ای برای شما قابل قبول است؟
رئیس جمهور: تضمین‌هایی که غرب اعلام می‌کند باید برای جمهوری اسلامی
اطمینان‌بخش باشد. شما باید به جمهوری اسلامی حق بدهید که تضمین بخواهد،
چون با کشور یا کشورهایی طرف نیست که به پیمان‌شان عمل کرده باشند، بلکه با
آمریکایی طرف هستیم که نقض پیمان کرده است و خودشان هم قبول دارند که نقض
پیمان کردند. وقتی خودشان قبول کردند که نقض پیمان کردند، طبیعتا برای
اینکه بتوانیم به توافق با آنها به نحوی اطمینان کنیم لازم است که
تضمین‌های اطمینان‌بخشی ارائه کنند.
هیچ‌گونه فایده‌ای برای مذاکره مستقیم با آمریکایی‌ها نمی‌بینیم
الجزیره: آیا فکر نمی‌کنید که انجام مذاکرات مستقیم و رودر رو با مقامات آمریکایی بتواند به نهایی شدن این توافق کمک کند؟
رئیس جمهور: ما یک دور مذاکره مستقیم را تجربه کردیم. فایده‌ای بر
مذاکره مستقیم مترتب نمانده و ثابت شده که آنها دنبال امتیازگیری‌های
بیشتری هستند. ما هیچ‌گونه فایده‌ای برای مذاکره مستقیم با آمریکایی‌ها
نمی‌بینیم و نفع ملت خودمان را هم در مذاکره نمی‌بینیم. چرا آمریکایی‌ها
تعهدات خود در رابطه با این قرارداد را انجام نمی‌دهند؟ ملت ایران باید
ببیند که آیا آنها در گفتار و عمل خود صادق هستند یا باز در میانه مذاکرات
به دنبال افزایش و گسترش تحریم‌ها علیه ملت ایران می‌روند! آمریکایی‌ها
باید حسن نیت خود را به ایران اثبات کنند.
مصادیق دشمنی‌های آمریکا با ملت ایران فهرست بلندی دارد
الجزیره: با توجه به سابقه بیش از 40 سال روابط خصومت‌آمیز میان ایران و آمریکا، از نظر شما آینده این روابط چگونه خواهد بود؟
رئیس جمهور: جمهوری اسلامی ایران آرمان‌ها و سخن‌هایی دارد؛ ایران به دنیا
اعلام کرده که ما نه ظلم می‌کنیم، نه زیر بار ظلم می‌رویم و نه سلطه هیچ
سلطه‌گری را بر خود می‌پذیریم. آمریکا دنبال این است، سلطه‌ای که قبل از
انقلاب اسلامی داشته ادامه دهد، اما ملت عزیز ایران به هیچ عنوان زیر بار
سلطه نمی‌رود. آنها به انحاء مختلف می‌خواهند سلطه‌گری خود را بر جمهوری
اسلامی تداوم ببخشند و در این مسیر دشمنی خود را اعمال کردند.
آمریکایی‌ها 8 سال از صدام و حزب بعث عراق علیه جمهوری اسلامی حمایت
تبلیغاتی و اطلاعاتی کردند و خسارت‌های بسیاری را هم در ایران هم در عراق
ایجاد کردند. برای انجام کودتا در ایران تلاش کردند و از جریان منافقینی
حمایت کردند که در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی، با همین روش‌هایی
که امروز از داعش می‌بینیم، بیش از 17 هزار نفر از جمله روسای جمهور و
قوه‌قضائیه و نخست‌وزیر ایران را به شهادت رساندند. آمریکایی‌ها و
اروپایی‌ها اینها را به عنوان گروه تروریستی اعلام کرده و در لیست سیاه
قرار داده بودند، اما امروز دارند از آنها حمایت می‌کنند. سوال ما این است
که غربی‌ها چرا از گروهی که خودشان تروریستی اعلام کرده بودند و رسما گفته
بودند که دستشان به جنایت آلوده است و 17 هزار نفر را به شهادت رسانده‌اند،
دوباره حمایت می‌کنند. لیست دشمنی‌های غربی‌ها و به خصوص آمریکایی‌ها با
ملت ایران لیست بلندی است و از جمله آنها ساقط کردن هواپیمای مسافربری
ایران است، آنها پاسخ دهند که چرا این همه با این ملت دشمنی می‌کنند؟
اگر آمریکایی‌ها مدعی تغییر سیاست‌های‌شان هستند، آثار آن باید در رفتارشان دیده شود
آنها به دنبال این بوده و هستند که جمهوری اسلامی را متوقف کنند، اما
سوال این است که آیا توانستند؟ بنده جمله سخنگوی آمریکایی‌ها را تکرار
می‌کنم که رسما اعلام کرد سیاست فشار حداکثری به جمهوری اسلامی ایران
مفتضحانه شکست خورده است. این حرف ما نیست، این حرفِ سخنگوی آمریکایی‌ها و
مسئولین آمریکایی است. چرا کاری که شکست خورده را دومرتبه دنبال می‌کنند؟
چرا دوباره تحریم می‌کنند؟
دشمنی‌هایی که آمریکا با جمهوری اسلامی انجام می‌دهد قابل تحمل نیست. ما
متوقف نشده و نمی‌شویم. آنها رسانه‌های بسیاری دارند که شبانه‌روز علیه
جمهوری اسلامی شایعه پراکنی می‌کنند و می‌خواهد در مردم یأس ایجاد کنند،
اما می‌بینید که ملت ما چگونه هر ساله با حضور در مراسم‌هایی مثل
راهپیمایی‌ها، آمریکا و این رسانه‌های مزدور آمریکایی‌ها و دشمنان انقلاب
اسلامی را ناکام می‌گذارند.
اگر آمریکایی‌ها و غربی‌ها می‌خواهند این مسیر دشمنی را ادامه دهند، بدانند
همچنانکه تاکنون ره به جایی نبرده‌اند، بعد از این هم راه به جایی نخواهند
برد و موفق نخواهند شد. اگر دولتی در آمریکا می‌خواهد در کار خود بازبینی
کند، باید ابتدا رفتار پیشینیان را کنار بزند. اینکه دولتی بیاید و اعلام
کند که رفتار گذشتگان را قبول ندارد، باید آثار آن در عمل او دیده شود. ملت
ایران باید ببیند اینها عوض شده‌اند، ولی اگر ببینند همان رفتارها ادامه
دارد، طبیعتا به ملت ایران حق بدهید که اعلام کند، به آنها اعتماد نداریم،
لذا ما هم به تبعیت از خواست ملت ایران گفتیم که به آمریکایی‌ها اعتماد
نداریم.
اگر بیگانگان دخالت نکنند، ملت‌های منطقه می‌توانند مسائل خود را با گفتگو حل و فصل کنند
الجزیره: وضعیت فعلی مناسبات دوجانبه و دیپلماتیک میان ایران و
عربستان سعودی در چه حالی است؟ آیا تهران و ریاض آمادگی گفتگو درباره مسائل
منطقه‌ای را دارند یا فعلا فقط قصد بررسی مناسبات دوجانبه را دارند؟
رئیس جمهور: شما در قالب یک سوال چند سوال پرسیدید. سوال اول درباره
ارتباط ما با عربستان بود. ما به میزبانی کشور دوست و برادر عراق، در حال
گفتگو با عربستان هستیم. پنج دوره از این مذاکرات انجام شده و باز هم ادامه
دارد. اگر بیگانگان دخالت نکنند مسائل منطقه‌ای قابل در خود منطقه قابل حل
است، لذا همواره برای مذاکرات منطقه‌ای اهمیت قائل بودیم و معتقدیم این
مذاکرات می‌تواند در منطقه مفید و موثر باشد. معتقدیم مسئولین کشورهای
منطقه قادر هستند مشکلات منطقه را بدون دخالت بیگانگان حل کنند.
به عنوان مثال حل مسئله یمن را باید به یمنی‌ها واگذار کرد. معتقدیم که
گفتگوی یمنی- یمنی می‌تواند مشکل را حل کند. کسی نباید در یمن دخالت کند
چرا که خودِ یمنی‌ها قادر هستند مسائل خودشان را حل کنند. 7 سال نسبت به
ملت یمن ظلم می‌شود. مردمی که می‌خواهند خودشان برای خودشان تصمیم بگیرند، 7
سال است با شکم گرسنه مقابل ظلم مقاومت می‌کنند. راه‌حل مشکل یمن این است
که ملت یمن را رها کنند. ملت یمن ملت رشید و فهیمی هستند و خودشان
می‌توانند مسائل خود را حل کنند.
آنچه لازم است صورت بگیرد این است که محاصره یمن سریعا شکسته و آتش بس پایدار برقرار شود.
یا درباره عراق، ما همیشه اعلام کردیم و رهبری معظم انقلاب اسلامی امام
خامنه‌ای (حفظه الله تعالی) هم اعلام کردند که ما به عراق قوی می‌اندیشیم.
همواره خواسته‌ایم که ملت عراق ملت و دولت عراق قوی باشند. این ملت عراق
هستند که باید تصمیم بگیرند و دولتی با اراده خودشان سر کار بیاورند که
کشور را مقتدرانه اداره کند، اجازه ندهد بیگانگان در عراق دخالت کنند و
آمریکایی‌ها حضورشان در عراق تداوم داشته باشد. ما همواره به یک عراق مقتدر
و مورد اعتماد مردم می‌اندیشیم و لذا بعضی از کشورهای خارجی از اروپا و
نقاط دیگر هم گاهی در این رابطه با ما تماس گرفتند، که به آنها اعلام
کردیم، اجازه دهید خودِ عراقی‌ها تصمیم بگیرند.
اعتقادمان بر این است که عراقی‌ها باید خودشان تصمیم بگیرند، کما اینکه
نسبت به سوریه هم همینطور است. آمریکایی‌ها در سوریه می‌خواهند چه کار
کنند؟ ملتی که امروز اینقدر نسبت به آنها ظلم شده، آمریکایی‌ها بر چه اصل و
اصولی نفت آنها را غارت می‌کنند؟ ملت سوریه خودشان باید از منابع‌شان
استفاده کنند، حضور آمریکایی‌ها در آنجا چه معنی می‌دهد؟
باور ما این است و بارها بر آن تاکید کردیم که ملت‌ها خودشان باید برای
خودشان تصمیم بگیرند. تمام مشکل سرِ همین است! اصلا بحث این است که
آمریکایی‌ها می‌خواهند با سلطه‌گری منافعی را از جیب ملت‌ها و از سفره
ملت‌ها ببرند. ما معتقدیم این یک نگاه ظالمانه و استکباری است و نمی‌تواند
در دنیا پایدار بماند. ملت‌ها بیدار شدند، ولو اینکه ممکن است بعضی از
دولت‌ها بخواهند با آمریکایی‌ها یا با کشورهای سلطه‌گر همراه باشند، اما
امروز ملت‌ها نمی‌توانند این را بپذیرند که کشوری از آن سوی عالم به نام
آمریکا به این طرف عالم بیاید و منابع آنها را غارت کند، چرا؟ این پذیرفتنی
نیست.
سیاسیت برقراری توازن و تعادل در روابط خارجی را ادامه خواهیم داد
الجزیره: در خصوص نگاه به شرق فکر می‌کنید مناسبات میان ایران،
چین و روسیه تا چه حدی می‌تواند گسترش پیدا کند و آمریکا در این زمینه چه
فشارهایی وارد خواهد کرد؟
رئیس جمهور: در سیاست خارجی این دولت تعادل و توازن وجود دارد. ما
می‌خواهیم با همه کشورها به ویژه کشورهای مستقل، ارتباط داشته باشیم. ما با
چین برنامه همکاری 25 ساله داریم و به دنبال اجرای این برنامه هستیم.
ارتباط با چین را هم متاثر از ارتباطات دیگر بین‌المللی نمی‌کنیم. ارتباط
جمهوری اسلامی ایران با چین از ابتدای پیروزی انقلاب برقرار بوده و رو به
گسترش است. با روسیه هم همینطور، یعنی ارتباط وجود داشته و الان هم در حال
توسعه است.
بنای دولت سیزدهم گسترش روابط با کشورهای دیگر منطقه، به ویژه کشورهای
همسایه است و در واقع نگاه متعادل و متوازن را قبول داریم. در این راستا هم
با کشورهای همسایه، هم با کشورهای شرقی و هم با آن دسته از کشورهای غربی
که نخواهند با روحیه سلطه‌طلبی و استکباری با ما برخورد و دشمنی کنند،
می‌توانیم ارتباط برقرار کنیم.
در ابتدای کار دولت اعلام کردم که دست همه کشورها، به ویژه همسایگان را به
گرمی می‌فشارم و همین سیاست را ادامه می‌دهم. نه ظلم می‌کنیم و نه زیر بار
ظلم دیگران خواهیم رفت؛ این سیاست جمهوری اسلامی است.
غرب به دنبال آن است تا با ادعای اطلاع‌رسانی، جریان اطلاع‌نرسانی را دنبال کند
الجزیره: ایران کشوری با تمدن دیرینه، تاریخ غنی و سنت‌های کهن
است، با توجه به این مسئله نگاه شما به ترسیم افق‌های آینده جمهوری اسلامی
چیست و ایران در آینده چه اقدامات متمایزی را می‌تواند اتخاذ کند؟
رئیس جمهور: جمهوری اسلامی ایران آینده را بسیار روشن می‌بیند. مبنای این
نگاه هم آن است که معتقدیم نگاه جمهوری اسلامی، برخاسته از خواسته‌های فطری
انسان‌هاست. جمهوری اسلامی به دنبال اجرای عدالت است و باور دارد عدالت
باید هم در کشور خودمان اجرا شود و هم روابط با کشورهای دنیا عادلانه باشد.
ما عدالت را برای همه می‌پسندیم و معتقدیم که روابط باید عادلانه باشد.
مخالفت ما با روحیه استکباری آمریکایی‌ها و عملکرد آنها، در راستای همین
نگاه است. معتقدیم که روابط و مناسبات باید عادلانه تنظیم شود.
نگاه ما آن است که آینده را ارتباطات ناسالم، فساد، تبعیض و زد و بندهای
سیاسی و استکباری رقم نمی‌زند، بلکه آنچه می‌تواند در عالم پایداری داشته
باشد، حق و عدالت است. امروز همه مردم کشورهای می‌خواهند روابط حاکم بر
زندگی آنها بر اساس قوانین اسلامی باشد.
آیا تلاش رژیم صهیونیستی برای عادی‌سازی روابط با بعضی از کشورهای اسلامی،
می‌تواند برای این رژیم امنیت ایجاد کند؟ آیا این تلاش‌ها حق‌خواهی و
عدالت‌خواهی مردم مسلمان را در دنیا تضعیف می‌کند؟ اگر شما امروز از
ملت‌های مسلمان درباره رژیم صهیونیستی و عملکرد، خونریزی‌ها، جنایت و ظلمی
که این رژیم به مردم فلسطین می‌کند، نظرخواهی کنید، اگر این نظرسنجی را در
میان انسان‌های آزاده انجام دهید، به نظرتان کدام انسان آزاده‌ای این
رفتارها را می‌پسندد و می‌پذیرد؟ مگر قراردادهای کمپ دیوید، شرم‌الشیخ و
اسلو نبود؟ آیا موفق شدند حق‌خواهی و عدالت‌خواهی فلسطینی‌ها را نابود
کنند؟ مگر غزه محاصره نیست؟ مگر مردم غزه دیروز با سنگ در مقابل اسرائیل
نمی‌ایستادند؟ آیا سرکوب کردن مردم غزه و فلسطین، آنها را از مقاومت
بازداشت، یا سنگ‌های آنها را تبدیل به موشک کرد؟
امروز جمهوری اسلامی خواهان روابط و نظم عادلانه در جهان است
سوال شما این بود که آینده را چگونه می‌بینید؟ ما معتقدیم که آینده را
ظلم و بی‌عدالتی رقم نمی‌زند، بلکه آینده را خواست انسان‌ها فارغ از مسلمان
و غیرمسلمان در این عالم رقم می‌زند و آن اجرای عدالت است.
ممکن است سلطه‌گران چند صباحی با استفاده از قدرت‌شان در مقابل اجرای عدالت
بایستند و سعی کنند که به نحوی در فضای رسانه‌ای برخلاف ادعای‌شان مبنی بر
اطلاع‌رسانی، بی‌اطلاعی را ترویج کنند و نوعی جریان اطلاع‌نرسانی را دنبال
کنند تا اطلاع حقیقی به مردم نرسد، اما بدانند روحیه عدالت‌خواهی و
حق‌خواهی را نمی‌توانند در جهان از بین ببرند.
امروز جمهوری اسلامی خواهان روابط و نظم عادلانه در جهان است و در یک جمله
آینده را بسیار روشن می‌بینیم و معتقدیم پیروزی از آنِ حق است؛ و «أَنَّ
الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ».
خبرنگار : پرویز نیک پی