به گزارش خبرنگار تبسم مهر، کتاب «نبرد امام مهدی (عج)» مبدا تحول و بستری برای آزادسازی سوسنگرد، به نویسندگی مهدی حاجی خداوردی‌جان توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس چاپ و منتشر شده است.
اثر پیش رو روایت و بازخوانی عملیات امام مهدی (عج) است که در 26 اسفند 1359 در منطقه عمومی دشت آزادگان و به طور اختصاصی، جبهه سوسنگرد یکی از مهم‌ترین محورهای عملیاتی جنوب کشور، اجرا شده است. جبهه‌ای که ارتش عراق در آغاز جنگ برای دسترسی سریع به هدف اصلی‌اش، یعنی اشغال اهواز، آن را برگزید و در خیال واهی خود امید داشت مردم آن شهر به دلایل مختلف یاری‌اش می‌کنند اما مردم نه تنها هیچ قرابتی با گرایش و رویکرد دشمن نداشتند با هوشمندی و از خودگذشتگی علاوه بر آنکه مانع دستیابی نیروهای متجاوز به هدف خود شدند، با هم‌یاری رزمندگان قوای دشمن را متوقف و زمین‌گیر و تلفات و خسارات چشمگیری به آنها وارد کردند.
طی حملات ارتش عراق به سوسنگرد در شش ماه اول جنگ این شهر یکبار اشغال و سه‌بار محاصره شد که هر بار با فداکاری رزمندگان قوای دشمن مجبور به عقب‌نشینی شدند. تا اینکه در یکصد و هفتاد و هفتمین روز جنگ تحمیلی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروهای مقاومت مردمی عملیاتی به ظاهر کوچک اما بسیار مهم را در قسمت غربی شهر سوسنگرد علیه قوای دشمن اجرا کردند عملیاتی که موجب تغییر نگرش جدی فرماندهان در تکنیک و تاکتیک رزمی در جنگ با عراق شد. در این عملیات نبوغ و خلاقیت جوانان پاسدار و نیروهای مقاومت مردمی در حد فوق انتظار آشکار شد، رزمندگانی که با درخشش کم نظیر در صحنه میدانی جنگ با اجرای شناسایی‌هایی دقیق مواضع دشمن، طرح‌ریزی مانور عملیات و هویتی جدید در عرصه مدیریت نظامی پیدا کردند از این رو اهمیت این عملیات ما را بر آن داشت که از وجوه مختلف به بررسی آن بپردازیم.
کتاب «نبرد امام مهدی (عج)» 5 ویژگی دارد: 1. ترسیم خطوط کلی باورهای اصلی و رایج جنگ و شرح اقدامات رزمندگان؛ آنهایی که فارغ از هیاهوی جنبی، صرفاً به منظور صیانت از نظام و حاکمیت جمهوری اسلامی تا حد نثار جانشان با دشمن متجاوز ستیز کردند.
2. بهره گیری از اسناد، نویسنده کوشیده تا حد امکان از سندهای دست اول و اصلی بهره بگیرد و پیوسته منبع اطلاعات ارائه شده اعم از اسناد محرمانه و آشکار را ذکر کند.
3. گفتگو با رزمندگان بخش‌هایی از کتاب بر پایه مصاحبه با رزمندگانی است که در عملیات یاد شده شرکت داشته‌اند که جز عده معدودی بیشتر آنها تمایل به گفت‌وگو داشتند اگرچه به‌سبب گذشت 37 سال از آن واقعه برقراری ارتباط با رزمندگان آن دوران کاری بس دشوار بود.
4. دقت در صحت منابع، مؤلف پیوسته کوشیده است در بهره‌داری از منابع از صحت و سقم اسناد و اطلاعات مطمئن شود.
5. در نتیجه مطالعه این کتاب، چند پرسش اساسی در حوزه اندیشه و تفکر نظامی و عملیاتی فرماندهان ساختار و سازمان و هنر برنامه‌ریزی‌های عملیاتی مطرح خواهد شد. سوال‌هایی چون اندیشه و تفکر عملیاتی عراق در انتخاب مسیر سوسنگرد به اهواز چگونه بود؟ این مسیر چه ویژگی‌هایی از حیث راهبرد نظامی و جنبه‌های تاکتیکی داشت؟ عملیات امام مهدی (عج) در چه شرایطی طرح‌ریزی شد؟ طراحان اصلی عملیات امام مهدی (عج) چه کسانی بودند؟
آغاز جنگ و اشغال شهر سوسنگرد
صرف نظر از موقعیت و مشخصه‌های جغرافیایی و طبیعی سوال مهم این است که چرا این منطقه از حیث نظامی حائز اهمیت است؟ به عبارت دیگر چرا دشمن از میان سه محور که در جبهه جنوب برای تهاجم به ایران در نظر گرفته بود محور میانی یعنی جبهه دشت آزادگان شامل بستان دهلاویه سوسنگرد را به مثابه اصلی‌ترین معبر وصولی نیروهای عراق برای اشغال اهواز برگزید.
نخستین اتفاق در این محور اشغال منطقه چزابه و پاسگاه سوبله بود تیپ 35 لشکر 9 زرهی عراق با عبور 6 دستگاه تانک از تنگه پزابه اولین گام را برای اشغال شهر مرزی بستان برداشت و پیشروی به سمت بستان و سوسنگرد را آغاز کرد.
از توقف دشمن تا تثبیت موقعیت
شکست و ناکامی نیروهای لشکر 9 زرهی عراق در جبهه سوسنگرد و محقق نشدن اهداف عملیاتی‌شان فرماندهی این لشکر را بر آن داشت تا برای دستیابی به پیروزی در این جبهه از اوایل آذرماه 1359 با همکاری لشکر 5 مکانیزه، فشارهای جدیدی بر رزمندگان ایران اعمال کند.
در آستانه عملیات
در 23 اسفندماه 59 حدود 180 نفر از نیروها مأموریت داشتند از کانال‌های حفر شده در غرب رودخانه نیسان در دو محور اصلی چپ و راست و دو محور وسط که جنبه فرعی‌تر داشت عبور کنند تا ضمن ایجاد درگیری ایذایی و منحرف کردن حواس دشمن از حمله رزمنداگن از جناحین مقداری مهمات را به نزدیک‌ترین محل به خط اول انتقال دهند تال نیروهای عمل کننده در جریان عملیات نگران کمبود مهمات نباشند. این مأموریت در محوریت راست بدون جلب توجه عراقی‌ها در نهایت اختفا اجرا شد. ولی در محور چپ هنگام بازگشت نیروها عراقی‌ها به حضور آنها مشکوک شدند و برای زمان کوتاهی به طرف نیروهای خود تیراندازی کردند. از سویی در حالی که همه چیز آماده می‌شد تا عملیات در موعد مقرر شروع شود، مشکل بزرگی پیش امد درست سر کانالی که به خاکریز دشمن ختم می‌شد، نیروهای عراقی ظرف یکی دو شب تعدادی مین والمر جدید کار گذاشتند که برای عملیات باید خنثی می‌شدند.
دستور حرکت و یک پیشنهاد غیر منتظره
با غروب آفتاب نماز مغرب و عشا به جماعت خوانده شد. سید مرتضی آوینی که با هماهنگی فرماندهان برای تصویربرداری از عملیات به منطقه عملیاتی رفته بود حالات روحی رزمدگان را در آستانه عزیمت به نقطه رهایی چنین بیان می‌کند: همه با هم یک صدا دعای فرج می‌خوانند. تاریکی شب همواره به‌مثابه پوشش استتاری به کمک آنها آمده، هر کس در خلوتکده درونش دل به تنهایی سپرده و در اندیشه فردا با خدای خود نجوا می‌کند. برخی سجده رفته‌اند و برخی رخ به آسمان دوخته‌اند و با چشمانی اشکبار به دعا مشغول‌اند.
حال و هوای قبل از عزیمت نیروها به نقطه رهایی شبی خاطره‌انگیز بود. چهره‌ها همه گشاده و خوشحال و خندان. بچه‌ها همدیگر را در آغوش گرفته بودند و حلالیت می‌طلبیدند. دل افراد شوری وصف‌ناپذیر داشت. انگار در حال پرواز بودند. هیچ نگرانی، دلهره و دلواپسی در نگاه یا حرفشان دیده نمی‌شد. همه منتظر بودند که صحنه‌ای به وجود آید تا در آن فداکارانه عمل کنند و سرانجام به شهادت برسند.
کتاب «نبرد امام مهدی (عج) مبدا تحول و بستری برای آزادسازی سوسنگرد، به نویسندگی مهدی حاجی خداوردی‌جان، شمارگان 1000 نسخه، با قیمت 25 هزارتومان، توسط مرکز اسناد تحقیقات دفاع مقدس چاپ و منتشر شده و در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.