خبرنگارتبسم مهر-گروه فرهنگ: طرح انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران، به ابتکار و همت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال یک هزار و سیصد و نود دو برگزار می‌شود و تا کنون قریب پانصد شهر در این رقابت شرکت کردند. از جمله اهداف مهم برگزاری این رقابت، تلاش برای جلب مشارکت گروه‌های مردم‌نهاد، بخش خصوصی و نهادهای غیر دولتی در ترویج کتابخوانی است. همچنین تلاش برای تقویت و گسترش زیرساخت‌های کتابخوانی اعم از احداث کتابفروشی، ایجاد کتابخانه عمومی و تجهیز کتاب‌خانه‌های عمومی و … از دیگر اهداف این رویداد است. در این گزارش به تشریح فعالیت‌های شهرهای کاشان، اهواز پایتخت‌های کتاب پیشین و یزد پایتخت کنونی کتاب ایران در عرصه کتابخوانی و جشنواره‌های ترویج کتابخوانی پرداخته شده است
سیدخلف حوتی‌نژاد معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد می‌گوید: یزد ازابتدای سال جاری موفق به کسب عنوان پایتختی کتاب ایران شد و براساس جدول برنامه‌ریزی و زمان‌بندی از پیش مشخص شده بود؛ طرح‌ها و ایده‌ها و برنامه‌های متعدد کتابخوانی را در شهر و استان یزد پی گرفت و درصد زیادی از این برنامه‌ها و طرح‌ها عملیاتی شده است. انجام این طرح‌ها نه صرفاً مأموریتی از سر تکلیف بلکه با تلاش برای جلب مشارکت گروه‌های مردم‌نهاد، بخش‌های غیر دولتی و همکاری شهرداری یزد توانستیم کارهای مؤثر و پایداری در ترویج کتابخوانی به اجرا برسانیم. پیش‌برد برنامه‌ها و فعالیت‌ها محدود به طرح‌های مشخص شده پایتخت کتاب نبود بلکه از آغاز سال طرح‌های نو و ابداعی تأثیرگذار و قابل تأمل دیگری هم به انجام رساندیم که لزوماً در ذیل برنامه‌های اعلام شده پایتخت کتاب ایران نبود.. برنامه‌های کتابخوانی طی امسال در چندین بخش اجرا شده و یا در حال برگزاری است: بخش اول حضور در رویدادهای مطرح ملی و بین‌المللی بود که می‌توان به حضور مؤثر یزد در نمایشگاه‌های بین المللی کتاب تهران و فرانکفورت اشاره کرد.
حوتی‌نژاد بیان کرد: همچنین یکی از برنامه‌های ما برگزاری جشنواره‌های معتبر استانی و ملی با همکاری بخش خصوصی است؛ از آن جمله به برگزاری سومین دوره کتاب سال یزد، نخستین جشنواره فرهنگ مکتوب رضوی، نخستین جشنواره بازآفرینی متون ادبیات کهن جایزه ویژه آذر یزدی و… می‌توان اشاره کرد. یکی از بخش‌های دیگر استفاده از فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و دیگر رسانه‌ها در طرح‌های کتابخوانی است مانند طرح اپلیکیشن کتاب کارمندی و سایت‌های طراحی شده مرتبط با همکاری بخش خصوصی و همچنین رادیو کتاب دانایی که با همکاری صداوسیما مبادرت به اطلاع‌رسانی حوزه کتاب و کتابخوانی در برنامه‌های مختلف رادیویی می‌کند. همچنین بخش دیگر فعالیت‌ها نیز انتقال برنامه‌های فرهنگی و هنری به فضاهای رو باز و قابل دسترس آسان و بدون هزینه در سطح شهر است. اجرای برنامه‌های مختلف در گذر فرهنگ و هنر، برگزاری نمایشگاه‌های کتاب کوچک در مدارس و فضاهای مختلف روباز شهری از این دسته هستند.
میثم نمکی رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان پایتخت پیشین کتاب ایران نیز درباره تأثیر پایتختی کتاب ایران بر فعالیت‌های فرهنگی این شهر و استمرار آن‌ها گفت: ما سال پیش پایتخت کتاب ایران بودیم، اما با پایان یافتن دوره یک ساله پایتختی کتاب ما نه تنها فعالیت‌ها و برنامه‌های ترویج کتابخوانی را رها نکردیم بلکه این فعالیت‌ها را با توان و انگیزه بیش‌تر پی می‌گیریم و امید داریم به عنوان پایتخت کتاب جهان نیز دست پیدا کنیم. الان برنامه‌های مختلفی در ترویج کتابخوانی داریم؛ از جمله همکاری با آموزش و پرورش برای برگزاری صبحگاه‌های کتاب، معرفی کتاب‌های برتر، معرفی مربیان جام باشگاه کتابخوانی در هر ماه و … می‌توان اشاره کرد همچنین یکی از طرح‌های مهم کاشان برگزاری جشنواره کتاب کودک است که دومین دوره آن اسفند ماه سال جاری با موضوع بازی برگزار خواهد شد.
همچنین اهواز به عنوان نخستین پایتخت کتاب ایران با پایان یافتن دوره پایتختی کتاب، فعالیت‌های ترویج کتابخوانی را رها نکرده است و در این عرصه حضوری مؤثری دارد. محمد جوروند، معاون فرهنگی استان خوزستان، در این‌باره گفت: اهواز به دلیل ارائه برنامه‌های نوآورانه، مشارکت‌جویانه، مؤثر و منسجم و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی، تشکل‌های مردمی، صنایع و مراکز ورزشی و فرهنگی، عنوان اولین پایتخت کتاب ایران را در سال یک هزار و سیصد و نود و دو به خود اختصاص داد. این طرح‌ها ادامه پیدا کرد تا اینکه شاهد تحول کتابخوانی در مناطق مختلف استان به ویژه شهرستان رامهرمز بودیم.. رامهرمز توانست با ایجاد طرح‌هایی بدیع چون دیدار گروهی نوجوان‌ها با نویسندگان استان با حضور در خانه آن‌ها، راهپیمایی کتاب، کتاب را به مدارس و تمام صنوف برد و توانست طی چند دوره مقام اول کشوری در جام باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان را به دست بیاورید. استمرار در گسترش و توسعه کتابخوانی در این چند سال، افزایش باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان و انتخاب روستای دوستدار کتاب، نیز جزو شاخص‌های برتر استان معرفی شود. همچنین شهرستان دزفول طی چند دوره در طرح‌های پایتخت کتاب توانست امسال در کل کشور مقام سوم را به دست بیاورید. حرکت دبیرخانه جام باشگاه‌های کتابخوانی خوزستان از سال گذشته با ثبت بیش از 700 باشگاه کتابخوانی کودک و نوجوان موفق شد با توزیع کتاب و کتابخوانی در بین کودکان، دعوت از قصه‌گویان و هنرمندان در روستاها انگیزه تأسیس باشگاه‌ها را در روستاهای محروم و دورافتاده استان به وجود بیاورد. از سویی می‌توان اشاره کرد به روستاهای شهرستان سوسنگرد که چندان با کتاب‌های غیر درسی و داستان آشنا نبودند؛ اما در این سال‌ها با گسترش برنامه‌های ترویج کتابخوانی موج علاقه‌مندی میان کودکان و نوجوان‌ها نسبت به کتاب ایجاد شده است و همین حرکت سبب شد سی و پنج باشگاه کتابخوانی روستایی در این شهرستان ثبت شود.
جوروند تصریح کرد: برای انگیزه دادن به باشگاه‌های کتابخوانی برای اولین‌بار موفق شدیم کارگاه صلح نقاشی را با حضور سفیران فرهنگی نروژ و فرانسه برای باشگاه‌های کتابخوانی استان برگزار کنیم. این حرکت انگیزه بیشتری ایجاد کرد تا کودکان و نوجوان‌های بیشتری برای حضور در چنین گردهم‌آیی‌هایی اقدام به تأسیس باشگاه‌های کتابخوانی کنند. همچنین تشکیل جلسه با دهیاران برای توجیه جشنواره عشایر و روستاها، فراهم کردن شرایط مساعد و ایجاد طرح گردشگری کتاب در روستاها، برگزاری جلسه‌های مستمر با مسئولان و مربی‌های مهدکودک‌ها برای جلب مشارکت گسترده‌تر آن‌ها در طرح‌های کتابخوانی و همچنین جلب مشارکت مسئولان بهزیستی در شهرهای مختلف استان برای فعال کردن طرح دوشنبه‌های کتابخوانی در مهد کودک‌ها از دیگر برنامه‌هایی‌ست که در این سال‌ها با جدیت پی گرفته‌ایم. هم‌اکنون در استان خوزستان چندصد باشگاه کتابخوانی کودک و نوجوان فعال است و به شمار باشگاه‌ها در برخی از شهرهای استان اشاره می‌کنم. در شهرستان ایذه بیست باشگاه کتابخوانی، در شوشتر بیست و پنج باشگاه کتابخوانی، دزفول شصت باشگاه کتابخوانی، در رامهرمز یکصد باشگاه کتابخوانی، در بهبهان شصت باشگاه کتابخوانی کودک و نوجوان با بیش از چند هزار عضو فعالیت دارند.
هرسال یک شهر به‌عنوان پایتخت کتاب از بین شهرهای نامزد انتخاب و معرفی می‌شود. پیش‌تر شهرهای اهواز، نیشابور، بوشهر، کاشان پایتخت کتاب ایران بودند و از اسفندماه سال گذشته تا پایان سال جاری نیز عنوان پایتختی کتاب ایران در اختیار شهر یزد است.