خبرنگارتبسم مهردر تاریخ 18 نوامبر «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا، با اعلام اینکه آمریکا دیگر معافیت های تحریمی ایران درخصوص فعالیت هسته ای را تمدید نمی کند از بازگشت تحریم های واشنگتن در خصوص تاسیسات هسته ای فردو خبر داد و اعلام کرد که این تحریم ها از تاریخ 15 دسامبر (یکشنبه 24 آذر) به اجرا گذاشته می شوند. 

در همان زمان روسیه اعلام کرد که توافق خود با ایران برای مدرن سازی تاسیسات فردو را متوقف می کند و «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه گفت: ما از اجرای طرح تغییر کاربری سایت فردو چشم‌پوشی نمی‌کنیم اما تاثیرات تحریم‌های آمریکا بر این طرح را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهیم. کار تغییر کاربری سایت فردو به تعلیق در آمده اما متوقف نشده است.  

ریابکوف افزود: ما گفته‌ایم و باز هم می‌گوییم که نیاز به تجزیه و تحلیل اوضاع و بررسی اظهارات طرف آمریکایی داریم که گفته از روز 15 ماه دسامبر  این مرکز را مورد تدابیر تحریمی قرار خواهد داد. بنابراین ما نیاز به مدت زمانی داریم تا امکان اینکه در این وضعیت چکار می‌توان کرد و پیامدهای منفی بالقوه این تدابیر آمریکا چیست را بررسی کنیم اما این به آن معنا نیست که ما از این طرح صرفنظر خواهیم کرد و در این مورد در نشست (برجام  در وین) اعلام نظر خواهیم کرد.

در همین رابطه امروز یکشنبه نیز، خبرگزاری تاس روسیه در گزارشی در خصوص بازگشت تحریم های آمریکا عیله فردو، از تلاش خبرنگار خود برای اطلاع از این موضوع خبر داده که مسکو می خواهد بداند که آیا این تحریم ها تاثیری بر روسیه خواهند داشت یا نه؟

به نوشته تاس مقامات آمریکایی تا کنون پاسخی به این پرسش نداده اند. 

تکرار تاریخ

توقف همکاری روسیه با ایران در خصوص مدرن سازی فردو، یادآور نحوه رفتار مسکو با تهران پیش از توافق برجام است. در آن سالها روسیه با ایران قراردادهایی برای ساخت نیروگاه بوشهر، تحویل سامانه اس 300 و حضور در میادین نفت و گاز داشت اما به بهانه تحریم ها اجرای تعهدات خود در هر یک از این قراردادها را به تاخیر می انداخت و بهانه های مختلفی را نیز برای آن ذکر می کرد. 

هر چند روسیه همواره با آمریکا تنش داشته و بصورت مرتب اعلام می کند که از حق ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای حمایت می کند اما این حمایت ها باید جنبه عینی در این خصوص پیدا کند.

برای مثال، «آنتون خلوپکوف» رئیس مرکز امنیت و انرژی روسیه، از سرگیری تحریم سایت هسته‌ای فردو از سوی آمریکا را اقدام دیگری علیه برنامه جامع اقدام مشترک دانسته که بار دیگر عهدشکنی آمریکا و نقض قوانین بین‌المللی را به وضوح نشان می‌دهد.

«لئونید ایواشف» رئیس آکادمی مطالعات ژئوپلیتیک روسیه نیز معتقد است، لغو معافیت فردو از تحریم‌ها، گامی است که آمریکا نه فقط علیه برجام، بلکه ضد نظام منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای برداشته است.

وی خاطرنشان کرد: آمریکا به قوانین و قراردادهای بین‌المللی احترام نمی‌گذارد و با آغاز روند اعمال تحریم‌ها علیه فردو، در واقع به قرارداد ان.پی.تی ضربه می‌زند.

به گفته ایواشف، در سایت فردو طرح تغییر کاربری برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار به اجرا در می‌آید و در واقع آمریکا می‌خواهد به این روند ضربه وارد کند.

تغییر کاربری سایت فردو برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار از جمله طرح‌هایی است که در چارچوب برجام به اجرا در می‌آید و روسیه اجرای این طرح را متقبل شده است. مقام‌های روس پیشتر اعلام کرده بودند که اجرای این طرح رایگان نخواهد بود و مسکو نگاه تجاری به آن دارد.

همکاری‌های هسته‌ای ایران و روسیه در زمان حاضر علاوه بر مشارکت در سایت فردو شامل ساخت بلوک دوم نیروگاه هسته‌ای بوشهر نیز می‌شود که بتن‌ریزی این واحد، 19 آبان ماه در مراسم ساختگاه نیروگاه اتمی بوشهر آغاز شد.

اکنون واحد یکم این نیروگاه با توان هزار مگاوات الکتریک در حال بهره‌برداری و تولید برق بوده که پس از راه‌اندازی و بهره‌برداری از واحدهای دوم و سوم، ظرفیت برق هسته‌ای کشور به سه هزار و 114 مگاوات الکتریک افزایش خواهد یافت.

در صورتی که بازگشت تحریم های ایران و لغو معافیت های تحریمی تهران، تاثیری بر روسیه داشته باشد ممکن است تعلیق همکاری های روسیه با ایران علاوه بر فردو نیروگاه بوشهر را نیز دربر بگیرد.