هادی معصوم دوست کارگردان مستند بلند «روزی که رفت» که در سیزدهمین جشنواره فیلم «سینماحقیقت» حضور دارد در گفتگو با خبرنگارتبسم مهر درباره این اثر توضیح داد: با توجه به اینکه خود من از اهالی مشهد هستم، در هر بار سفر به این شهر متوجه شدم که بخش مهمی از آثار ملی تخریب می‌شوند. این واقعه برایم تکان‌دهنده بود و با بررسی‌هایی که کردم متوجه شدم هیچ سازمان و ارگانی مانع این تخریب‌ها و حفاظت از میراث ملی نیست. به همین جهت حساسیتم روی ماجرا بیشتر شد و تصمیم گرفتم مستندی در این زمینه بسازم.

وی در توضیح شکل روایت این مستند، افزود: این مستند با محوریت جوانی که به سراغ بناهای تاریخی می‌رود و با تخریب برخی از آن بناها مواجه می‌شود، روایت شده است. این شخصیت هم کسی است که خود سال‌ها در کار مرمت بناهای تاریخی بوده است و چون از دوستان نزدیک من است طی دیدارهایی که با او داشتم، به اطلاعاتی از طریق وی دست یافته و بیشتر به عمق این وقایع پی بردم.

این مستندساز با اشاره به مشکلات کلی کارش، اظهار کرد: به هر حال هر کار مستندی سختی‌های خود را دارد در این مورد ویژه نیز به دلیل نقد شرایط موجود و عدم عملکرد صحیح برخی سازمان‌ها همچون میراث فرهنگی و شهرداری، این سختی‌ها جاری بود. طبیعی است وقتی که عملکرد سازمان یا نهادی زیر سوال باشد، تمایلی به همکاری نداشته باشند.

او ادامه داد: خوشبختانه فضاهایی که قرار بود تصویربرداری شوند نماهای خارجی بودند و نیاز به کسب مجوز خاصی برای ورود به آن مکان‌ها نبود. با همان مجوزی که ما از نیروی انتظامی داشتیم توانستیم پلان‌های مورد نظر را تصویربرداری کنیم و مستند را پیش ببریم.

معصوم‌دوست درباره دیگر شخصیت‌های این مستند، توضیح داد: ما علاوه‌بر شخصیت اصلی که فیلم از دید او رو به جلو می‌رود، از حضور کارشناسی که در زمینه معماری و فضای شهری صاحب نظر بود و نظرات نماینده میراث فرهنگی، استفاده کردیم تا از آن‌ها بخواهیم مساله تخریب آثار ملی و باستانی را بیشتر واکاوی کنند.

وی از ویژگی بارز این مستند به کارشناس محور بودن آن پرداخته و خاطر نشان کرد: این اولین فیلم مستندی است که از نگاه یک کارشناس به موضوع اصلی می‌پردازد. «روزی که رفت» بناهای باستانی را فقط به‌عنوان یک اثر در حال تخریب نشان نمی‌دهد. در فیلم سعی کرده‌ایم به این بناها روح ببخشیم و به‌عنوان ناظری که جریانات زندگی و خاطرات گذشته را شاهد بوده است بپردازیم.

کارگردان این مستند بلند اضافه کرد: موجودیت بنا یا اثر باستانی در این فیلم مد نظر نبوده است، پرداختن به جان و روح بنا در اولویت قرار داشت به گونه‌ای که بنا را به مثابه فرد یا شخصیتی در نظر گرفتیم و رابطه آن را با شهر و محیط اطرافش نشان دادیم.

معصوم‌دوست با اشاره به نوع تصویربرداری و موارد فنی مستند خود، متذکر شد: در تصویربرداری این فیلم در نماهای زیادی از یک دوربین و گاه به اقتضای آن نما از 2 دوربین استفاده کرده‌ایم. فیلم نورپردازی خاص و نماهای غیر متعارفی ندارد اما صداگذاری آن که توسط امیرحسین قاسمی انجام شده و موسیقی آن که ساخته صبا ندایی است، علاوه‌بر جایزه ویژه هیات داوران در بخش سینمای مستند جشن خانه سینما که به خود فیلم تعلق گرفت، تندیس بهترین صداگذاری و دیپلم افتخار بهترین موسیقی را نیز دریافت کرد.

وی درباره این جشنواره نیز گفت: این جشنواره حداقل در حوزه مستند جشنواره مهمی است و البته اگر رویکرد ثابتی را در ادوار مختلف داشته باشد و سیاست و جهان‌بینی تعریف شده‌ای را دنبال کند، می‌تواند به اعتبار بیشتری دست یافته و موفق‌تر عمل کند.

معصوم‌دوست افزود: انتخاب فیلم‌ها و داوری آن‌ها از حساس‌ترین بخش‌های هر جشنواره‌ای است اما متاسفانه در این جشنواره برای انتخاب و داوری تعریف مشخصی وجود ندارد. فیلم‌ها با نگاه داوران و گاه برمبنای سلیقه شان مورد ارزیابی قرار گرفته و انتخاب می‌شوند.

این مستندساز عنوان کرد: هر جشنواره معتبری در دنیا تعاریف خاص و ساز و کار مشخصی برای برگزیدن آثار شرکت‌کننده دارد. برای مثال فیلمی که در کن برنده شده الزاما در اسکار هم جایزه نمی‌گیرد چون معیارها و ملاک‌ها در هر 2 متفاوت است و انتخاب‌ها طبق چارچوب خاصی صورت می‌گیرند. در جشنواره «سینماحقیقت» نیز بهتر است مثلاً تعریفی از فیلم خوب ارائه شود تا من فیلمساز طبق این تعریف فیلم خود را نزدیک‌تر به آن تعاریف بسازم.

وی با پرداختن به نقش کلیدی دبیران در جشنواره، یادآور شد: اگر جشنواره شورایی ثابت داشته باشد که همه ساله این شورا در گزینش مهره‌های اصلی جشنواره و هیات انتخاب نظر نهایی را بدهد، می‌توان به یک گروه ثابت از داورانی با دانش و تجربه کافی رسید که با همفکری با یکدیگر به یک پروتکل نهایی برسند. در این صورت فیلم‌ها با معیارهای مشخصی می‌توانند از صافی داوران بگذرند، انتخاب و در نهایت به عنوان برگزیده یا برنده معرفی شوند.

معصوم‌دوست با تاکید بر وجود قوانین مشخص برای انتخاب داوران و در نهایت انتخاب آثار شرکت‌کننده در جشنواره، افزود: وقتی در بحث انتخاب آثار جشنواره عنوان می‌شود که مثلاً در این انتخاب نگاه و سلیقه داوری نقش داشته است، برای یک جشنواره معتبر چندان خوشایند نیست. این سلب مسئولیت و نداشتن ملاک‌های معتبر به مرور می‌تواند به بدنه جشنواره لطمه بزند و از ارزش و اعتبار آن کم کند.

وی در پایان ضمن ابراز امیدواری برای مستندسازان، گفت: هر فیلمسازی تمایل به دیده شدن فیلم خود دارد و اگر درجشنواره‌ای شرکت می‌کند، امید به کسب موفقیت دارد. من هم به‌عنوان یکی از شرکت‌کنندگان در جشنواره «سینماحقیقت» امیدوار هستم اتفاق‌های خوبی برای فیلم «روزی که رفت» بیفتد و در جلوگیری از تخریب آثار باستانی نقش داشته باشد.

«روزی که رفت» چهارشنبه 20 آذر در جشنواره «سینماحقیقت» به نمایش درآمد و یکشنبه 24 آذر ماه نیز در ساعت 20 در پردیس چارسو اکران می‌شود.

 خبرنگار:رضاباباعلی