به گزارش خبرنگارتبسم مهر به نقل از پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، رضا ملک زاده گفت: حداقل 10 درصد ایرانیان بالای 40 سال به صورت «تفننی، تفریحی یا مستمر» تریاک مصرف می کنند.

تریاک 69 درصد ماده مخدر مصرفی در ایران

رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، همچنین تریاک را پرمصرف ترین ماده مخدر در بین  مصرف کنندگان مخدرها در ایران نام برد و گفت: تریاک 69 درصد مواد مخدر مصرف شده در کشور را تشکیل می دهد و پس از آن هروئین  و سپس شیره مصرف بیشتری دارند.

ملک زاده، بیشترین میزان مصرف تریاک در ایران را 18 درصد در استان گلستان و کمترین را یک درصد در شهرهای روانسر و شبستر اعلام کرد.

 80  درصد سوء مصرف کنندگان مواد مخدر کشور شاغل هستند

معاون تحقیقات وزیر بهداشت  در ادامه به ذکر برخی مشخصات سوء مصرف کنندگان مواد مخدر در ایران پرداخت و با اشاره به این که متوسط سن شروع مصرف مواد مخدر در کشور، 22 سال و متوسط سنی سوء مصرف کنندگان مواد مخدر، 33 سال است، گفت:  90 درصد مصرف کنندگان مواد مخدر، مرد، 50 درصد متاهل ،80  درصد شاغل بوده و همچنین 40 درصد معتادان تزریقی دارای سابقه زندان هستند.

به گفته وی، 20 تا 25 درصد مصرف کنندگان مواد تزریقی در کشور، آن را با هدف استفاده دارویی، 20 تا 25 درصد در تمام عمر و 10 تا 15 درصد نیز طی ماه های اخیر مصرف کرده اند.

مجری مطالعه کوهورت گلستان در ادامه با اشاره به اشکال و اهداف مصرف تریاک گفت: تریاک گیاهی است که از لاتکس (که 12 درصد آن را مرفین تشکیل می دهد) به دست می آید و به اشکال طبیعی (خام ، شیره  و سوخته تریاک)، طبیعی و نیمه مصنوعی ( داروهایی مانند مرفین ، کدئین ، هیدروکودون و اکسی کدون ) و مصنوعی ( داروهایی مانند فنتانیل ، آنالوگ های فنتانیل و ترامادول  و در ایران، عمدتا متادون)  مصرف می شود.

تبلیغات «تاثیرات درمانی تریاک» هر چه سریعتر متوقف شود

استاد ممتاز بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، یکی از عوامل ریشه دار مصرف تریاک را باورهای کاملا غلط درباره درمان کنندگی و شفابخشی این ماده مخدر دانست و گفت: باورهای تاریخی نسبت به خاصیت درمانی مواد مخدر خام، تا آن جا بوده که پزشکان در گذشته های دور، جزوی از مبلغان مصرف تریاک بوده اند. یک قرن پیش، ادعا شده بود که 15 درصد پزشکان آمریکایی معتاد به تریاک هستند. در کتاب  «قانون» ابن سینا نیز به مفید بودن تریاک برای درمان بیماری اشاره شده است. در گذشته، استعمار انگلیس با تبلیغ مصرف تریاک در ایران و اعزام  دلالان به مناطق مختلف کشور، مصرف تریاک را به عنوان ماده‌ای مفید برای بدن، به مردم آموزش داد و با ذکر خواص پزشکی تریاک، آن را داروی ضد درد و درمان بیماری‌های گوناگون معرفی کرد. در حال حاضر هنوز هم تعدادی از اطبای سنتی، بیماران را برای درمان دردها به مصرف تریاک ترغیب می کنند که لازم است تبلیغات «تاثیرات درمانی تریاک» هر چه سریعتر متوقف شود.

ملک زاده افزود: برخی باورهای عمومی نادرست هم، از علل مصرف تریاک است ؛ باورهایی که استفاده طولانی‌مدت تریاک را موجب طول عمر، کاهش دردهای جسمانی، پیشگیری کننده  از افزایش قند خون، ضد بیماری سرطان ، دارویی برای آرام کردن و خواباندن کودکان، کاهش فشارهای عصبی و حتی کاهش ترس و افزایش توان جسمی می داند که مطالعات دقیق علمی تمام این باورها را باطل می دانند.

به گفته وی، هر چند که ترکیبی از عوامل شامل ورود قوانین جرم شناسانه به مصرف مواد مخدر از جمله تریاک، برچسب اختلالات روانی به مصرف کنندگان مواد که بار اجتماعی برای آنها به همراه داشته و نیز افزایش دسترسی به داروهای روانگردان از میزان مصرف تریاک در جهان بسیار کاسته است، اما استفاده از تریاک در ایران همچنان بالاست.

فقدان مطالعات علمی آینده نگر درباره تاثیرات سرطانزایی تریاک پیش از مطالعه کوهورت گلستان

رئیس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران یادآور شد: با وجود سابقه طولانی مصرف تریاک در جهان تا دو دهه پیش، هیچ مطالعه علمی جدی و آینده نگری در مورد تاثیر این ماده مخدر پرمصرف بر بیماری های مزمن غیرواگیر شایع ، همچون سرطان و بیماری های قلبی عروقی انجام نشده بود. با این حال، مطالعات اپیدمیولوژیک گذشته نگر جهان (حداقل سه مطالعه) درباره ارتباط مصرف تریاک با سرطان، نشان دهنده افزایش دو برابری خطر بروز سرطان با مصرف این ماده مخدر بوده اند.

اعلام جهانی «سرطانزایی تریاک » در آینده ای نزدیک از سوی آژانس بین المللی تحقیقات سرطان

به گفته مجری اصلی مطالعه 50 هزار نفری کوهورت گلستان ، در شرایطی که فقدان مطالعات آینده نگر معتبر و قابل استناد جهانی درباره «تاثیر مصرف طولانی مدت ترکیبات مواد مخدر بر بروز سرطان و بیماری های قلبی عروقی»، به شدت احساس می شد، مطالعه کوهورت گلستان، به عنوان مهمترین و بزرگترین مطالعه  جهان در این زمینه (به دلیل حجم بالای کل شرکت کنندگان با تنوع قومی، دارا بودن بیش از 8 هزار مصرف کننده تریاک در بین افراد شرکت کننده،  پیگیری طولانی مدت 15 ساله نمونه ها ) توانست اطلاعات دقیق و معتبری درباره تعداد زیادی از جمعیت عمومی (که ترکیبات مواد مخدر را حتی به میزان کم  - در حد نیم گرم - اما طولانی مدت مصرف کرده اند ) و نه جمعیت خاص ، ارائه دهد و فرصتی بی نظیر برای موسسات بین المللی ( NIDA, NIAAA, NCI, INSERM, IARC) ، مرکز ملی  مطالعات اعتیاد ایران ( INCAS) و مراکز تحقیقات ژنتیک ایران و جهان (برای بررسی تاثیر ژن ها بر گرایش به مصرف مواد مخدر و پیشگیری از آن) فراهم کند.

وی افزود: قطعیت سرطانزایی تریاک به عنوان یافته مهم مطالعه کوهورت گلستان در آینده ای نزدیک توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان ثبت جهانی خواهد شد.

 افزایش 86 درصدی خطر بروز مرگ بر اثر سه بیماری خطرناک با مصرف مستمر تریاک

ملک زاده، سپس به تشریح نتایج  مطالعه  کوهورت گلستان درباره ارتباط بیماری ها و مرگها با مصرف طولانی مدت تریاک پرداخت و گفت:  نتایج این مطالعه نشان داد مصرف مستمر تریاک، خطر مرگ بر اثر بیماری های قلبی عروقی، سرطانها و بیماری های تنفسی را تا 86 درصد افزایش می دهد.

شانس دو برابری مصرف کنندگان تریاک در ابتلا به سرطان

استاد ممتاز بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران،  درباره میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های مرتبط با مصرف مستمر تریاک گفت:  در مطالعه کوهورت گلستان، 17 درصد شرکت کنندگان ( 8 هزار و 487  از مجموع  50 هزار شرکت کننده) با میانگین سنی 53 سال که متوسط سن شروع مصرف تریاک در آنها 39  سال بوده، مصرف طولانی مدت (بیش از 12 سال) تریاک را گزارش کردند.

وی با تاکید بر قوت شواهد علمی ارائه شده در مطالعه کوهورت گلستان درباره تاثیر تریاک بر بروز سرطان گفت: حتی خوداظهاری افراد در زمینه مصرف تریاک، با آزمایش ادرار آنها مجددا مورد بررسی قرار گرفت.

سهم 54 درصدی سرطانهای گوارشی در مرگهای ناشی از سرطان استان گلستان

ملک زاده با اشاره به ثبت حدود 8 هزار مرگ در بین 50 هزار شرکت کننده  40 تا 75 سال مطالعه  کوهورت گلستان،  1570 مرگ را ناشی از سرطانها و بیش از 54  درصد مرگهای ناشی از سرطانها را مربوط به سرطانهای گوارشی اعلام کرد و در ادامه گفت: نتایج این مطالعه اثبات کرد که شانس ابتلا به سرطان افراد مصرف کننده تریاک دو برابر دیگران است.

وی به استناد نتایج مطالعه کوهورت گلستان، مصرف تریاک را در بروز حداقل شش نوع سرطان موثر دانست  و این سرطانها را «مری، معده، لوزالمعده، ریه، مثانه و حنجره » برشمرد و افزود: حتی مشاهده شد که مصرف تریاک در بروز سرطان مغز هم موثر است و این نوع سرطان در استان گلستان به تدریج افزایش یافته است.

تریاک چگونه موجب ایجاد سرطان می شود؟

مجری اصلی مطالعه کوهورت گلستان درباره چگونگی تاثیر تریاک در بروز سرطان ها گفت: شواهد علمی اثبات کرده است که  مواد مخدر از طریق اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و نیز نواحی عروقی، خطر بروز تومورها و زمینه ابتلا به سرطان را افزایش می دهد و در ارگانهای مختلف بدن تاثیرگذار است.

ملک زاده افزود: بخش دیگری از مطالعه کوهورت گلستان در زمینه  تاثیر تریاک بر بروز سرطان، بررسی غلظت  PAH  (هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای) موجود در دود تریاک،  در بافتهای سرطانی مبتلایان شرکت کننده بوده است.  شواهد ما نشان داد که غلظت  PAH در بافتهای سرطانی نسبت به بافتهای دیگر بالاتر بوده، اما نکته مهم آن که در بافتهای سرطانی مصرف کنندگان تریاک، حتی تا 25 برابر بیشتر است.

محقق بین المللی سرطان، در پاسخ به کسانی که معتقدند مصرف تریاک خالص موجب بروزسرطان نمی شود، گفت: تریاک ماده مخدر گرانی است و به همین دلیل، تریاک های مورد استفاده، ناخالصی هایی مثل شن ، گل، سرب و ... دارند؛ بنابراین ما در مطالعه کوهورت گلستان، این سوال را نیز مطرح کردیم که  «ناخالصی های تریاک چه ارتباطی با سرطانزایی آن دارند و آیا تریاک خالص هم سرطانزاست؟»  که بررسی های نشان داد ماده سرطانزا ، دقیقا در تریاک خالص است و این تصور که تریاک خالص سرطانزا نیست ، کاملا نادرست است.

تریاک از سیگار هم سرطانزاتر است

رهبر مطالعه جهانی سرطان مری ، در مقایسه تاثیر مصرف تریاک و سیگار در بروز سرطان گفت:  نتایج مطالعه کوهورت گلستان نشان داد که تریاک ماده ای بسیار قوی تر از سیگار در سرطانزایی و مرگ و میر ناشی از آن است و تاثیر تریاک حتی در بروز سرطان حنجره هم، از سیگار بیشتر است.

ملک زاده با اشاره به این که تمام شواهد علمی حاصله بر پرهیز کامل از مصرف طولانی مدت تریاک برای پیشگیری از بروز سرطان تاکید دارند افزود: باید برای رفع باورهای غلط درباره تاثیرات مثبت تریاک تلاش فراوان کرد؛ برخی بیماران دیابتی که تریاک را برای کاهش قند خون مصرف می کنند، باید بدانند طبق مطالعه ما افراد دیابتی مصرف کننده تریاک ، عمر کوتاهتری از سایر بیماران دیابتی داشته اند و دچارمرگ زودرس شده اند؛ هر چند که تریاک ممکن است قند خون آنها را به میزان جزئی کاهش دهد.

مجری مطالعه کوهورت گلستان در همین زمینه به ذکر مثالی پرداخت و گفت: در استان گلستان با افراد 17  - 18 ساله ای مواجه شدیم که در اوج جوانی، دچار سرطان مری شده بودند؛ چرا که مادران برای آرام یا خواب کردنشان در کودکی، به آنها تریاک خورانده بودند.

سهم بالای مصرف تریاک در مرگهای ناشی از بیماری های قلبی عروقی

معاون تحقیقات وزیر بهداشت، به تاثیر مصرف تریاک بر بیماری های قلبی عروقی و مرگهای ناشی از آن پرداخت و با اشاره به ثبت بیش از 8 هزار مرگ کلی در طول اجرای مطالعه کوهورت گلستان گفت:   بیش از 3 هزار مورد ازمجموع مرگ های ثبت شده، ناشی از بیماری های قلبی عروقی بوده که از این تعداد (مرگهای قلبی عروقی)، یکهزار مرگ (بیش از  10 درصد) با مصرف طولانی مدت تریاک مرتبط  بوده اند . این رقم در مقایسه با بیش از 470 مرگ ناشی از بیماری های قلبی عروقی غیرمرتبط با تریاک ، سهم بالایی است.

تاثیر مصرف تریاک در مرگ به علت سیروز کبدی

وی در همین زمینه همچنین به آمار بسیار هشدارآمیز دیگری اشاره کرد وگفت: شانس سکته  قلبی و مغزی کسانی که تریاک را به مدت طولانی مصرف می کنند، دو برابر دیگران است .

ملک زاده تعداد مرگهای ناشی از سیروز کبدی در مصرف کنندگان تریاک مطالعه کوهورت گلستان را نیز بیش از 100 مورد و رقمی قابل توجه اعلام کرد!

مجری مطالعه کوهورت گلستان در پایان با اشاره به پیچیدگی عوامل  و راهکارهای کاهش مصرف مواد مخدر ، بویژه تریاک تاکید کرد: یکی از راهای موثر، پیشگیری با انجام تحقیقات  ژنتیکی و شناسایی ژن های موثر در گرایش به مصرف مواد مخدر است تا بتوان بر پایه نتایج آنها ، داروهای نوآورانه  درمان اعتیاد تولید کرد.  تلاش گسترده برای تغییر باورهای فرهنگی درباره تاثیرات درمانی تریاک و افزایش سطح آگاهی عمومی درباره بیماری زایی این ماده مخدر، توسعه کلینیک های درمان اعتیاد، تقویت هر چه بیشتر امنیت مرزها برای جلوگیری از ورود مواد مخدر و بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی مردم نیز در کاهش و پیشگیری از مصرف مواد مخدر ضروری است.