خبرنگارتبسم مهر، گروه استان‌ها- زهرا بهرامی: نه چارچوب و قاعده‌ای برای شیوه برداشت آن تعیین شده است و نه برداشت کنندگان آموزش‌های لازم را دیده‌اند؛ قارچ ترافل این روزها قربانی تامین معیشت روزانه روستائیان و سود میلیاردی دلالان شده است.

فصل برداشت قارچ ترافل یا دُنبلان در گلستان از اسفندماه شروع می‌شود و تا اواخر پاییز سال بعد همچنان ادامه دارد.

یک فعال حوزه منابع طبیعی و محیط زیست دراین باره به خبرنگارتبسم مهر اظهار کرد: قارچ ترافل قهوه‌ای در گلستان بیشتر از دشت‌های مراوه‌تپه و گلیداغ و ... و فقط در مقطع کوتاهی در بهار جمع‌آوری می‌شود اما برداشت ترافل سیاه که کل جنگل‌های شمال از گیلان تا مازندران و همچنین گلستان رویشگاه آن است، از اسفندماه سال گذشته آغاز شده و همچنان ادامه دارد.

ناصر جعفری رئیسی با این توضیح که قارچ ترافل سیاه در مناطق جنگلی دارای پوشش گیاهی انجیلی، بلوط و ولیک رشد و نمو می‌کند، ادامه داد: بازار اصلی خرید و فروش این قارچ‌ها در دو راهی کلاله است که در فصل اوج خرید و فروش (در بهار و تابستان) بیش از 100 خودرو در فاصله‌ای در حدود دو تا سه کیلومتر این محصول را معامله می‌کنند.

سود اصلی برداشت در جیب دلالان

جعفری با بیان اینکه همچنان بازار خرید و فروش دنبلان در گلستان فعال است و روزانه حدود 10 خودرو قارچ جمع‌آوری شده را از اهالی بومی خریداری می‌کنند، اضافه کرد: قیمت خرید قارچ قهوه‌ای در گلستان بین 300 تا 400 هزار تومان است اما بهای پرداختی بابت قارچ سیاه در فصل اوج برداشت 750 هزار تومان است که هم‌اکنون به یک میلیون و 100 هزار تومان رسیده است.

وی تصریح کرد: اهالی بومی برای تأمین معیشت به جمع‌آوری قارچ از جنگل‌ها اقدام می‌کنند اما چون آموزشی نمی‌بینند و نظارتی بر برداشت هم وجود ندارد به شدت به جنگل و منابع طبیعی و محیط زیست آسیب می‌زنند.

از برداشت 12 تن قارچی که کیلویی 750 هزار تومان تا یک میلیون تومان خرید و فروش می‌شود 4میلیارد تومان عاید مردم شد و سهم دولت 800 میلیون تومان بودجعفری با اشاره به اینکه سود اصلی برداشت قارچ ترافل در گلستان در جیب دلالان است، خاطرنشان کرد: دلالان قارچ سیاه را از اهالی بومی با قیمت ناچیزی بین 100 تا 150 هزار تومان می‌خرند در حالی که همین قارچ را با قیمتی بین هشت تا 10 میلیون تومان به کشورهای عربی صادر می‌کنند و گفته می‌شود قیمت این محصول در بازارهای اروپایی بین 30 تا 40 میلیون تومان است.

به گفته وی به دلیل نبود نظارت کافی از سوی دستگاه متولی میزان برداشت و قاچاق این محصول مدام در حال افزایش است و برداشت دنبلان بدون مجوز همچنان ادامه دارد و بهترین راه ساماندهی، دادن مجوز برداشت و آموزش لازم برای برداشت در کنار نظارت کافی است.

در همین رابطه معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی گلستان از ممنوعیت برداشت قارچ ترافل سیاه در گلستان خبر داد و تاکید کرد که این ممنوعیت قاچاق را افزایش می‌دهد و برای منابع طبیعی دردسر ایجاد می‌کند.

عبدالرحیم لطفی به خبرنگارتبسم مهر گفت: امسال برای برداشت قارچ در استان برنامه داشتیم و قرارداد برداشت قارچ در 20 هزار هکتار از اراضی جنگلی گالیکش اجرا شد و تا 30 مردادماه ادامه داشت؛ بعد از آن برداشت تعطیل شد تا طبیعت خودش را به حالت قبل بازگرداند.

دولت برداشت قارچ سیاه را ممنوع کرد

وی افزود: بر اساس ابلاغ سازمان جنگل‌ها فعلاً برداشت قارچ سیاه ممنوع شده تا راهکاری برای آن پیدا شود؛ هرچند به اعتقاد من این ممنوعیت به تنهایی فایده ندارد.

معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان ادامه داد: مردم با برداشت قارچ آشنا شده‌اند و قاچاق این محصول زیاد شده است و همین امر دردسر زیادی برای منابع طبیعی ایجاد می‌کند؛ البته ما از این دردسر نگران نیستیم؛ با دستگاه قضایی هماهنگ هستیم و دادستان دستور ویژه‌ای دادند تا با کسانی که غیراصولی، قاچاق و بدون مجوز برداشت می‌کنند برخورد و بقیه جاها هم حفاظت و نگهداری شود.

وی ادامه داد: در سالجاری هم افرادی به‌طور غیراصولی برداشت داشتند و از طریق قاچاق بخشی از قارچ ترافل از کشور خارج شد اما تا حد زیادی جلوی قاچاق را گرفتیم و مدیریت شد.

لطفی در پاسخ به این سوال که چه تعداد پرونده برداشت غیراصولی در دستگاه قضا تشکیل شد، گفت: افراد خاطی عموماً افراد کم بضاعتی بودند و وسایل آن‌ها (تیشه و بیلچه و ... ) را ضبط کردیم؛ با تعداد محدودی برخورد کردیم و فقط تعداد اندکی که بر برداشت اصرار داشتند بازداشت شدند.

وی اضافه کرد: براساس برآوردهای انجام شده در حدود 90 هزار هکتار از سطح جنگل‌های استان امکان برداشت قارچ ترافل سیاه وجود دارد اما این سطح پراکنده است و به ساختار زمین‌شناسی، انبوهی جنگل و جنس خاک بستگی دارد.

لطفی در پاسخ به این سوال که چه میزان قارچ سالانه برداشت می‌شود، بیان کرد: هدف ما برداشت قارچ نیست؛ هدف ما حفاظت از جنگل است و قارچ با درختان بلوط همزیستی دارد؛ هرچند سال گذشته مجوز دادیم و به افراد بومی و محلی آموزش داده بودیم اما برداشت‌ها ناهنجار بود و با سازمان مطرح کردیم که امسال برای صادرات آن مجوز صادر نشود.

وی با این توضیح که هنوز دستورالعمل مدون و کاملی از سازمان برای برداشت قارچ ترافل تدوین نشده است که برداشت محدود شود، تصریح کرد: سال گذشته با هماهنگی دادستان برنامه داشتیم تا برداشت در استان محدود شود؛ ما نمی‌توانیم جلوی مردم را بگیریم مگر نیروی حفاظتی ما چقدر است؟

سهم مردم 5 برابر دولت بود

وی در پاسخ به این سوال که با مجوزی که صادر کردید چه میزان قارچ ترافل در استان برداشت شد، گفت: توسط مردم محلی از سطح 20 هزار هکتار از اراضی استان حدود 12 تن قارچ جمع‌آوری شد و از این میزان برداشت چیزی حدود چهار میلیارد تومان عاید مردم شد و 800 میلیون تومان گیر دولت آمد و 700 میلیون تومان هم سهم اتحادیه تعاونی مرتعداران استان (طرف قرارداد) بود که مستقیماً برای جنگل‌ها هزینه می‌کند.

لطفی توضیح داد: اتحادیه قارچ را کیلویی 400 تا 500 هزار تومان از اهالی بومی خریداری می‌کرد و با اینکه آموزش داده بودیم و برای 30 نفر کارت شناسایی و مجوز برداشت صادر شده بود اما اشکالات و ایراداتی وجود داشت.

وی گفت: برای اینکه دستورالعمل استانداردی داشته باشیم با سازمان جنگل‌ها هماهنگی لازم را داریم و سازمان هم با پژوهشکده حفاظت خاک و مرکز تحقیقات منابع طبیعی هماهنگ کرده است تا دستورالعملی تهیه و تدوین شود تا برداشت با سگ‌های دست آموز انجام شود و افراد با تیشه و بیلچه همه جا را نکنند و به طبیعت لطمه نزنند.

از اجرای قرارداد سودی عاید دولت و مردم نشد؛ سود فروش ترافل استان در جیب عده‌ای دلال و 6 شرکت صادرکننده محصول در تهران بودلطفی سهم مردم از برداشت قارچ ترافل از جنگل‌های استان را حدود چهار میلیارد تومان و پنج برابر دولت اعلام کرد؛ سهمی که کارشناسان معتقدند نه در جیب دولت است و نه مردم بومی و محلی بلکه سودهای میلیاردی برداشت قارچ ترافل گلستان در جیب  تعداد محدودی دلال و صادرکننده است.

یک کارشناس منابع طبیعی دراین باره به خبرنگارتبسم مهر اظهار کرد: امسال منابع طبیعی گلستان یک قرارداد برداشت با شرکت مرتعداران گلستان امضاء کرد تا برداشت قارچ از جنگل‌های گلستان را ساماندهی کند اما بندهای قرارداد اجرا نشد.

ایمان امیدی با این توضیح هر قراردادی که منعقد می‌شود شرایط فنی هم ضمیمه آن قرارداد است، گفت: به جای اینکه مفاد قرارداد و طرح را اجرا کنند وقتی دیدند فروش قارچ ترافل سود خوبی دارد به فروش مجوز روی آوردند؛ این سود نه عاید دولت شد، نه مردم و نه طرف قرارداد (اتحادیه مرتعداران گلستان)؛ بلکه سود میلیاردی فروش ترافل استان در جیب عده‌ای دلال و 6 شرکت صادرکننده محصول در تهران بود.

وی افزود: قارچ ترافل از اهالی بومی با قیمت 100 تا 150 تومان خریداری می‌شود و به ارزش بیش از 10 میلیون تومان در بازارهای جهانی فروخته می‌شود و همین امر نشان می‌دهد سود میلیاردی این محصول در جیب دلالان و صادرکنندگان است.

وی با بیان اینکه سود دلالان قارچ ترافل استان از مرز 100 میلیارد گذشته است، ادامه داد: این تمام چالش‌های قارچ گلستان نبوده بلکه به دلیل نبود نظارت کافی دو یا سه بار پروانه حمل صادر می‌شد و حتی قارچ‌های ترافل جمع‌آوری شده از جنگل‌های مازندران و گیلان به نام گلستان خارج می‌شد.

این کارشناس منابع طبیعی با اشاره به اینکه قارچ ترافل با بلوط‌ها همزیستی دارند، متذکر شد: برداشت‌های غیراصولی قارچ ترافل به حیات بلوط‌های جنگل‌های شمال کشور آسیب زده اما منابع طبیعی به عنوان دستگاه متولی حفاظت از جنگل‌ها با بی‌تدبیری به آسیب زدن بیشتر به طبیعت دامن زده است.

اگر میزان برداشت قارچ ترافل از هر 20 هزار هکتار از جنگل‌های استان را همان 12 تن (قرارداد منعقده با پیمانکار) در نظر بگیریم سالانه بیش از 50 تن دنبلان از جنگل‌های استان برداشت می‌شود و سود میلیاردی آن در جیب دلالان و صادرکنندگان است که باید ساماندهی و برنامه‌ریزی شود.