به گزارش تبسم مهر سیستان و بلوچستان با وسعتی معادل 187 هزار و 502 کیلومترمربع 11.5 درصد مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است و از کل مساحت این استان 2.15 درصد را اراضی کشاورزی، 54.66 درصد را مرتع و 33.5 درصد را جنگل تشکیل می‌دهد.
ظرفیت‌های بی‌نظیر گردشگری استان سیستان و بلوچستان، شامل جاذبه‌های دیدنی طبیعی، تاریخی، مذهبی و فرهنگی چند سالی است که به‌واسطه رسانه‌های نوظهور بسیار بیشتر شناخته‌شده است، اما بااین‌وجود قطعاً همچنان ظرفیت‌های گردشگری منحصربه‌فرد فراوانی در این استان ناشناخته مانده است که نیاز به مدت‌ها قلم‌فرسایی دارد.
در این استان علاوه بر طبیعت متنوع به‌واسطه وجود دو قوم اصیل سیستانی و بلوچ با آئین‌های متفاوت و زیبایی هم روبه‌رو می‌شوید که به‌واسطه فرهنگ غنی هر کدام دارای جذابیت‌های فراوانی است.
اما یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری سیستان و بلوچستان اقلیم منحصربه‌فرد و آب‌وهوای خاص و مطلوب آن است به‌گونه‌ای که در هر فصلی از سال که به این استان سفر کنید می‌توانید هر چهارفصل را تجربه کنید.
آب‌وهوای شهر چابهار و پیرامون آن همیشه بهاری و معتدل است و به همین دلیل «چهاربهار» نامیده می‌شود
اما در جنوب استان سیستان و بلوچستان شهری بندری وجود دارد به نام چابهار که در هر 4 فصل سال از آب و هوایی مناسب برخوردار است. آب‌وهوای این شهر و پیرامون آن همیشه بهاری و معتدل است و به همین دلیل «چهاربهار» نامیده می‌شود.
سیستان و بلوچستان از طریق چابهار به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران با بیش از 30 کشور جهان و یک‌سوم مردم دنیا در ارتباط است. شهرستان بندری چابهار به لحاظ موقعیت خاص خود همیشه از جنبه‌های مختلف موردتوجه بوده است اما ما در این گزارش سعی داریم گوشه‌ای از جاذبه‌های گردشگری این مقصد گردشگری ناشناخته را معرفی کنیم.
چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است که در کرانه دریای عمان و اقیانوس هند قرار دارد. این بندر علاوه بر موقعیت بازرگانی، دارای جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و گردشگری فراوانی است که امسال شرایط آب و هوایی هم به‌واسطه بارش‌های اخیر بسیار مناسب‌تر از گذشته شده است و هوای بهاری چابهار را دل‌پذیرتر کرده است.
برای نخستین بار در 20 سال اخیر هوای چابهار در مهرماه بارانی شد
مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان، اظهار داشت: بررسی داده‌های بلندمدت هواشناسی نشان می‌دهد که بعد از گذشت 20 سال هوای چابهار امسال در مهرماه بارانی شد.
محسن حیدری افزود: مهرماه یکی از کم بارش ترین ماه‌های سال در سیستان و بلوچستان است که بارندگی‌های آن به‌شدت بی‌نظم و بی‌قاعده و به‌شدت پراکنده دارد.
وی ادامه داد: این شرایط را می‌توان در بررسی داده‌های بلندمدت بارش در برخی شهرهای استان نظیر چابهار تأیید کرد. این شهر در حدود 40 سال اخیر تنها 2 بار در مهرماه گزارش بارندگی داشته است که آخرین بارش آن به مهرماه 21 سال قبل برمی‌گردد.
مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه بارش‌های دو هفته نخست پاییز در برخی نقاط سیستان و بلوچستان حداقل در 20 سال اخیر بی‌سابقه بوده است، گفت: در برخی نقاط به‌اندازه یک سال زراعی استان باران بارید و در برخی ایستگاه‌ها رکوردهای 30 ساله بارندگی‌های مهرماه شکسته شد.
وی تصریح کرد: در خاش رکورد 32 ساله بارندگی‌های مهرماه شکسته شد و برای نخستین بار از زمان تأسیس ایستگاه هواشناسی در این شهر میزان بارش‌ها به بیش از 30 میلی‌متر رسید.
البته بندر چابهار به دلیل قرار گرفتن در کنار اقیانوس هند و دریای عمان و وزش بادهای موسمی (مونسون) در فصل تابستان به‌خصوص ماه‌های مرداد و شهریور هم آب و هوایی مناسب دارد. حالا با توجه به این شرایط بهتر است تا تعدادی از جاذبه‌های گردشگری چابهار را به‌صورت مختصر بشناسیم.
سفر از ساحل دریا تا مریخ را در 100 کیلومتر تجربه کنید
اگر به بندر چابهار سفر کنید تنها در جاده ساحلی «چابهار - گواتر» به طول 100 کیلومتری می‌توانید شاهد زیبایی‌ها و شگفتی‌هایی باشید که نه‌تنها در ایران بلکه در دنیا بی‌نظیر است.
مسیر جاده ساحلی‌ای که از چابهار تا بندر گواتر ادامه دارد، حدود 100 کیلومتر است. این جاده ساحلی یکی از خاطره‌انگیزترین جاده‌های دنیاست زیرا در طول مسیر با ساحل‌های صخره‌ای با ارتفاع بیش از ١٠٠ متر، سواحل ماسه‌ای، تالاب صورتی، درخت انجیر معابد، کوه‌های مریخی و… روبه‌رو می‌شوید.
اهل شنا و ساختن مجسمه‌های ماسه‌ای و شنی هستید پیشنهاد می‌کنیم حتماً توقفی در ساحل ماسه‌ای رمین داشته باشید
روستای «رمین» یکی از اولین جاذبه‌های گردشگری جاده ساحلی «چابهار - گواتر» است. اگر اهل شنا و ساختن مجسمه‌های ماسه‌ای و شنی هستید پیشنهاد می‌کنیم حتماً توقفی در ساحل ماسه‌ای رمین داشته باشید. این روستا یکی از روستاهای بزرگ چابهار واقع در دهستان «کمبل سلیمان» بخش مرکزی این شهرستان است.
روستای «رمین» در 7 کیلومتری بندر چابهار از نزدیک‌ترین روستاهای صیادی به این شهر است که از سمت شرق از طریق جاده ساحلی بنادر صیادی بریس، پسابندر و خلیج گواتر را به شهر منتهی می‌سازد.
روستای رمین از شمال به کوه‌های روستای تیس کوپال، از غرب به چابهار و از جنوب به دریای عمان محدود می‌شود. خور قدیم، نوار ساحلی «کلات رود» که ازیک‌طرف به دریا و از طرف دیگر با صخره‌های بسیار و ماسه‌های طلایی به تالاب لیپار منتهی می‌شود، که این موارد تنها بخشی از جاذبه‌های طبیعی این روستا به شمار می‌آیند.
بندر ماهیگیری «رمین» یکی از مهم‌ترین بنادر ماهیگیری سواحل مکران است که در آن صیادان زیادی مشغول تخلیه صید از لنج‌های فراساحلی خود هستند، دیدن صیادانی که از دریاروی دو یا سه‌ماهه خود برگشتند و در حال تخلیه لنج‌های فراساحل خود با ظرفیت 50 تا 70 تن ماهی هستند به‌همراه شنا، دویدن و ساختن مجسمه‌های ماسه‌ای در ساحل ماسه‌ای رمین قطعاً خالی از لطف نیست.
تالاب لیپار، تالابی به رنگ صورتی
پس از عبور از روستای «رمین» در سمت راست جاده ساحلی «چابهار - گواتر» به یک دریاچه صورتی برخورد می‌کنید که یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد طبیعی کرانه دریای عمان است، که فقط 4 نمونه مشابه از آن در جهان وجود دارد.
این تالاب به تالاب صورتی نیز موسوم است و از نقاط زیبا و طبیعی منطقه است که با چشم‌اندازی فوق‌العاده در 15 کیلومتری شرق چابهار در نزدیکی روستای رمین و در مسیر جاده ساحلی «چابهار-گواتر» قرارگرفته است. وجود پرندگانی چون چنگر، فلامینگو، کشیم، انواع حواصیل، طاووسکن، باقرقره، تیهو، عقاب دشتی، زیبایی این منطقه را دوچندان کرده است.
در این تالاب رنگ آبی، آب در ماه‌هایی از سال صورتی است چراکه وفور مواد آلی و معدنی به همراه جریانات دریایی حاصل از طوفان‌های مونسون موجب افزایش بیش‌ازحد پلانکتون‌های گیاهی می‌شود و همین فعل‌وانفعالات رنگ آب را تغییر می‌دهد.این پدیده منحصربه‌فرد در ماه‌های بهمن، اسفند، فروردین، شهریور و مهر دیده می‌شود.
سپس در ادامه این جاده دوباره چشممان به سواحل زیبای دریای عمان می‌افتد و کم‌کم در میانه‌های جاده به کوه‌های مینیاتوری (مریخی) می‌رسیم، حالا در جاده‌ای هستید که از یک‌سو کوه‌های مریخی با رنگ رؤیایی خود شما را احاطه کرده‌اند و در سوی دیگر منظره خیال‌انگیز ساحل و دریا و ماسه‌های سرخ با درختچه‌های بیابانی به چشمتان می‌خورد.
کوه‌های مینیاتوری
این کوه‌ها از دیدنی‌های حیرت‌انگیز جاده ساحلی «چابهار - گواتر» به‌موازات ساحل از منطقه «کچو» تا نزدیکی خلیج گواتر کشیده شده و از پدیده‌های مورفولوژی این ناحیه محسوب می‌شود.
کوه‌های مینیاتوری مناظری از کوه‌های فضایی را برای انسان تداعی می‌کنند، جنس رسوبی آن‌ها و همچنین فرسایش خاص کوه‌ها موجب ایجاد شیارها و تراش‌های زیبایی در آن‌ها شده است که گویی نقاشی ماهر آن‌ها را به تصویر کشیده است.
کوه‌های مریخی رنگی میان طوسی و سفید دارند و با تغییر نور در روز، رنگ‌های متفاوتی به خود می‌گیرند. قدمت این کوه‌ها به 4 تا 5 میلیون سال قبل بازمی‌گردد و رشته‌کوهی را تشکیل می‌دهند که ده‌ها کیلومتر به سمت شرق امتداد دارد.
جالب‌ترین نکته این کوه‌ها، سختی و مقاومت آن‌هاست به‌گونه‌ای که برای بالا رفتن از آن‌ها باید تجربه صخره‌نوردی داشته باشید؛ ارتفاع کوه‌های مریخی در نقاط مختلف متفاوت است به‌گونه‌ای که در برخی نقاط به 5 متر و در مناطق دیگر تا 100 متر می‌رسد؛ همچنین انواع فسیل‌های حیوانات دریایی در این کوه‌ها قابل‌مشاهده است که نشان از زیرآب بودن این منطقه در سال‌های دور دارد.
بعد از گذر از کوه‌های مریخی به بندر زیبای «بریس» می رسیم، این بندر ارتفاعات صخره‌ای منحصر به فردی را دارد که از فراز صخره‌ها شبیه شبه‌جزیره‌ای است که نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.
بعد از گذر از کوه‌های مریخی به بندر زیبای «بریس» می‌رسیم، این بندر ارتفاعات صخره‌ای منحصربه‌فردی را دارد که در پایین این ارتفاعات یک اسکله صیادی با ده‌ها قایق و لنج صیادی به چشم می‌خورد این بندر از فراز صخره‌ها شبیه شبه‌جزیره‌ای است که نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.
بندر «بریس» بندری با قدمتی 200 ساله است که صیادی در آن حرف اول و آخر را می‌زند و ماهی‌گیرها تورهایشان را در کنار بندر پهن می‌کنند و دسترنج‌شان را از آن جدا و داخل سبدها می‌اندازند.
از مهم‌ترین قابلیت‌های خدادادی بریس، مناظر بدیع و اسکله منحصربه‌فرد آن است که می‌تواند نقش بسزایی در جذب گردشگران داشته باشد. با فاصله نه‌چندان دور به بندر زیبای «پسابندر» می‌رسیم که آخرین نقطه سرزمینی کشور است.
«پَسابَندر» یکی از روستاها و بندرهای شهرستان چابهار است که در کناره خلیج «گواتر» و در محدوده‌ای نزدیک به مرز پاکستان قرار دارد، شهر «جیوانی» پاکستان روبروی پسابندر و در آن‌سوی مرز قرار گرفته‌است و در نزدیکی پسابندر جزیره‌ای به نام مرجان واقع‌شده که از زیستگاه‌های شاه‌میگو است.
بندر گواتر
در منتهی الیه جنوب شرقی ایران، در آخرین نقطه مرزی شهرستان چابهار و تماس با مرز پاکستان بندری کوچک و قدیمی اما زرخیز به نام «گواتر» قرار گرفته است. گواتر، تکه کوچکی از محدوده سیستان و بلوچستان واقع در منتهی الیه جنوب شرقی سرزمین زرخیز ایران اسلامی، چون گوهر بهشتی در ساحل دریای عمان می‌درخشد.
گواتر به واسطه قرار گرفتن در مجاورت جنگل‌های حرا یکی از مناطق حفاظت شده محیط زیست به شمار می‌رود و اگر تمایل به دیدن بازی دلفین‌ها دارید باید حتماً به «گواتر» سفر کنید
گواتر به‌واسطه قرار گرفتن در مجاورت جنگل‌های حرا یکی از مناطق حفاظت‌شده محیط‌زیست به شمار می‌رود و اگر تمایل به دیدن بازی دلفین‌ها دارید و جنگل‌های زیبا حّرا را می‌خواهید از نزدیک ببینید باید حتماً به «گواتر» در فاصله ١٠کیلومتری پسابندر سفر کنید گواتر طبیعت دست‌نخورده‌ای دارد و کاملاً سنتی بجا مانده است قایق‌سواری و شنا در سواحل ماسه‌ای «گواتر» طعم سفرتان را دوچندان می‌کند.
در خلیج گواتر علاوه بر جنگل‌های زیرآب رفته حرا، لاک‌پشت سبز، سارگپه و عقاب و دلفین به چشم می‌خورد البته مهم‌ترین جانوری که در منطقه به چشم می‌خورد بزرگ‌ترین خزنده ایران «گاندو» یا تمساح کمیاب پوزه‌کوتاه ایرانی است.
تا اینجای گزارش فقط راجع به یک جاده حدوداً 100 کیلومتری از شهرستان زیبای چابهار است و اگر قصد طبیعت‌گردی دارید حتماً باید به منطقه زیبای «دشتیاری» سفر کنید، دشتیاری منطقه‌ای وسیع در شرق شهر چابهار است که در حاشیه دو رود بزرگ سیستان و بلوچستان (رودخانه سرباز و کاجو) واقع‌شده و تنها زیستگاه تمساح پوزه‌کوتاه ایرانی است.
منطقه حفاظت شده گاندو
رودخانه باهوکلات یکی از پرآب‌ترین رودخانه‌های استان سیستان و بلوچستان و عامل اصلی حیات و زندگی در جنوب استان به‌حساب می‌آید.این رودخانه به‌ویژه به دلیل زیستگاه تمساح ایرانی اهمیت توریستی فراوان دارد.
این رودخانه آب‌های مناطق وسیعی از صفحات جنوبی شهرستان ایرانشهر (بخش‌های سرباز، بمپور، راسک) و شهرستان چابهار بخش‌های دشتیاری و قصرقند را جمع‌آوری کرده و به دریای عمان سرازیر می‌کند.
«گاندو» یا تمساح پوزه‌کوتاه ایرانی گونه‌ای است که پراکنش جهانی آن منحصر به کشورهای ایران، پاکستان، هندوستان، نپال و بنگلادش بوده و در برمه نسل آن منقرض‌شده است. تنها زیستگاه این گونه در کشورمان نیز منطقه حفاظت‌شده گاندو است که زیستگاه‌های تمساح در آن از شهرستان سرباز در مسیر رودخانه سرباز شروع‌شده و پس از ادامه در مسیر این رودخانه و رودخانه باهوکلات به برکه کلانی در نزدیکی هور باهو ختم می‌شود.
همه این موارد را فقط در طول جاده ساحلی «چابهار - گواتر» به طول 100 کیلومتر مشاهده می‌کنید که صدالبته در محدوده شهرستان‌های چابهار و همچنین کنارک تعداد زیادی از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و گردشگری دیگر وجود دارد که در ادامه به‌اختصار به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
گل فشان‌ها
گل‌فشان‌ها یکی از عوارض زمین‌ریخت‌شناسی و زمین‌شناسی است که از یک یا چنددهانه آتش‌فشانی تشکیل‌شده و به‌طور مداوم گل سردی از آن به خارج پرتاب و روان شده و با انباشته شدن روی‌هم، کم‌کم مخروط‌های کوچک و بزرگی را تشکیل می‌دهد. برخی معتقدند گل‌فشان پدیده‌ای مرتبط با فعالیت‌های آتش‌فشانی است، اما اغلب دانشمندان معتقدند این پدیده خاستگاه غیر آتش‌فشانی دارد.
در 100 کیلومتری چابهار، بین دشت «کهیر» و «تنگ» و در 20 کیلومتری روستای «کهیر»، سه تپه کوچک گل‌افشان به ارتفاع 10 تا 20 متر وجود دارد که یکی از دیدنی‌های چابهار است. دو تا از این تپه‌ها غیرفعال و یکی از آن‌ها مثل آتش‌فشانی می‌جوشد و هر دقیقه یک‌بار از آن گل سرد طوسی‌رنگی خارج می‌شود که دارای خواص درمانی است.
آرامگاه سید غلام رسول
آرامگاه «سید غلام رسول» واقع در مرکز شهر چابهار یکی از آثار به‌جامانده از دوره تیموریان است که معماری آن به سبک هندی است، این آرامگاه در سال 1356 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. عده‌ای از مردم چابهار بر این عقیده‌اند که «سید غلام رسول» یکی از عارف‌های بسیار معروف شیعه بوده که در آن زمان مورد ارادت مردم هندوستان و چابهار قرار داشته است.
قلعه پرتغالی ها
قلعه پرتغالی‌ها یکی از آثار تاریخی مهم استان سیستان و بلوچستان است که در 5 کیلومتری شمال غربی شهر چابهار، در میان طبیعتی زیبا و دل‌نشین واقع‌شده و دارای معماری جذاب و قدمتی طولانی است که دیدن آن برای هر گردشگری جذاب است.
این قلعه بر روی یک تپه در نزدیکی خلیج ساخته‌شده و دارای 4 برج نیم‌دایره‌ای شکل با مساحت 15 متر است که در زمان‌های قدیم نگهبانان از آنجا وظیفه محافظت از قلعه را انجام می‌دادند و همچنین در شرایط بد آب و هوایی برج‌های این قلعه مانند فانوس دریایی وظیفه هدایت کشتی‌ها را بر عهده داشته‌اند.
مساحت این قلعه 54 در 26 متر است و ورودی آن در ضلع شمال شرقی قلعه قرار دارد. مصالح به‌کاررفته در ساختمان این قلعه و همچنین سبک ساخت آن نشان‌دهنده این است که به سبک معماری سلجوقی ساخته شده است.
غارهای بان مسیتی
غارهای بان مسیتی به مجموعه غارهایی در 5 کیلومتری شمال باختری روستای «تیس» در دامنه کوه «شهبازبند» گفته می‌شود که یک غار طبیعی و دو غار مصنوعی در کنار هم قرار دارند.
غار اول طبیعی و به شکل نیم‌دایره و با استفاده از روش تراشکاری درون غار و دهانه آن توسعه پیدا کرده است و یک آرامگاه کوچک از گچ به‌صورت دو سطح افقی که روی یکدیگر قرار دارند و فاقد آثاری مانند سنگ‌نوشته، خط و لوحه در عمق یک متر از سطح غار دیده می‌شود که در گرد آن یک فضای کوچک وجود دارد.
قلعه پیروز گت
قلعه پیروز گت در بخش مرکزی چابهار و در 5 کیلومتری شمال غربی چابهار و آن‌هم در روستای گردشگری «تیس» قرار دارد. این اثر مربوط به دوره اشکانیان و ساسانیان است. این دژ بر فراز تپه‌ای در میانه دره «تیس» شده واقع است که بلندی تپه از ارتفاع دو رشته‌کوه پیرامون تپه بیشتر نیست و آثاری از برج‌ها در ضلع شمالی و جنوبی آن دیده می‌شود.
این‌ها نمونه‌هایی از آثار تاریخی، طبیعی و گردشگری چابهار بودند که باید به آن‌ها گردشگری ورزشی ازجمله موج‌سواری، غواصی، ماهیگیری و لذت بردن از صنایع‌دستی منحصربه‌فرد منطقه مکران را هم اضافه کرد.
جدای از همه این مسائل همزیستی مسالمت‌آمیز شیعه و سنی در سیستان و بلوچستان و مهربانی و محبت و میهمان‌نوازی آنان از نکات بسیار جالبی است که نظر بسیاری از گردشگران را طی این سال‌ها به خود جلب کرده است.
از نظر طبیعی نیز اگر به این استان که بیش از 11 درصد از مساحت کشور عزیزمان را به خود اختصاص داده سفر کنید می‌توانید شاهد این‌همه زیبایی و شگفتی طبیعی باشید.