به گزارش تبسم مهر  هرساله مخاطرات طبیعی با شدت زیادی به وقوع می‌پیوندند و گاه تمام هست و نیست مردم را از بین می‌برند. اما نمی‌توان این مخاطرات را بدون توجه به علل پیچیده وقوع آن‌ها، صرفاً رویدادی طبیعی برشمرد؛ بلکه، گاهی علل این مخاطرات به ترکیبی از عوامل اقتصادی و اجتماعی نسبت داده می‌شوند. ازجمله این مخاطرات که در کشور ایران نیز به خاطر شرایط جغرافیایی در سال‌های اخیر مکرراً به وقوع پیوسته، پدیده خشکسالی است. هرچند در گذشته با وجود خشکسالی‌های متعدد ساکنان فلات ایران توانسته بودند در مقابل این پدیده سازگاری نشان دهند. اما اکنون به نظر می‌رسد کشور ایران دیگر قادر به سازگاری با واقعیت اکولوژیک خود نیست.

به اعتقاد متخصصان، خشکسالی‌های متعدد همراه با مدیریت نامناسب آن‌ها باعث ایجاد بحران آبی در کشور شده است. از همین رو اعمال مدیریت در خشکسالی گامی مهم و مؤثر در کاهش میزان خسارت‌های جانی و مالی این پدیده و مهار پیامدهای آن به شمار می‌آید. از دیدگاه مدیریت مخاطرات طبیعی در سطح بین‌المللی، اطلاعات هواشناسی در کاهش آسیب‌پذیری مؤثر هستند. ازاین‌رو لازم است خدمات هواشناسی کشاورزی گسترش یافته و به بهترین وجه به نیاز مخاطبان خود پاسخ دهند. بدین منظور، آنچه اهمیت بسیار زیادی دارد آن است که علاوه بر استخراج درست و به‌موقع اطلاعات هواشناسی، این اطلاعات بادی از طریق کانال‌های ارتباطی مؤثر به دست افرا مورد نیاز آن برسد.

در همین رابطه، محققانی از دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن به تبیین نقش کانال‌های ارتباطی بر آمادگی کشاورزان در برابر خشکسالی پرداخته شده است.

این پژوهش با مشارکت بیش از 350 نفر از کشاورزان بخش مرکزی شهرستان مرودشت در استان فارس انجام شد و افراد شرکت‌کننده از طریق پرسش‌نامه، اطلاعات مورد نیاز محققان را برای ارزیابی نقش کانال‌های ارتباطی شامل رادیو، تلویزیون، دوستان و آشنایان، کارشناسان کشاورزی و اینترنت فراهم آوردند. این اطلاعات سپس توسط متخصصان و با استفاده از روش‌ها و نرم‌افزارهای آماری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت.

بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق، کشاورزان هنگامی‌که فشار دیگران (مانند خانواده، دوستان، آشنایان و همسایگان) در مورد انجام عملی به‌ویژه تدابیر لازم برای سازگاری را احساس و درک می‌کنند، احتمال انجام رفتار سازگاری از سوی آن‌ها بالاتر خواهد رفت و این بدین معنی است که هنجارهای ذهنی در راهنمایی کشاورزان برای رفتار سازگاری مهم و مؤثر است.

آن‌گونه که معصومه فروزانی، پژوهشگر و استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان و همکارانش می‌گویند: «کانال ارتباطی تلویزیون به علت قدرتی که در برقراری ارتباط سمعی و بصری دارد و نیز امکان تأثیرگذاری بر افکار عمومی، توانسته است به‌عنوان ابزاری قدرتمند در زمینه ایجاد نگرش مثبت و همچنین تقویت هنجارهای ذهنی در کشاورزان عمل کند».

به بیان این کارشناسان: «در سایر مؤلفه‌های مورد بررسی نیز، نتایج گویای آن بود که ابتدا کانال اطلاعاتی کارشناسان کشاورزی در دو بعد کنترل رفتاری درک شده و نیت رفتاری و سپس تلویزیون در بعد هنجار ذهنی، بالاترین میانگین را از آن خود کرده‌اند. بر این اساس، دو کانال ارتباطی کارشناسان کشاورزی و تلویزیون دارای تفاوت قابل‌توجهی با سایر کانال‌های ارتباطی بوده و همچنین بالاترین میزان میانگین را در خصوص نیت رفتار خشکسالی کشاورزان از آن خود کرده‌اند».

فروزانی و دیگر همکارانش بر اساس یافته‌های خود که در فصل‌نامه «پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی» انتشار یافته‌اند، پیشنهاد می‌دهند: «با توجه به اهداف و نتایج پژوهش فوق، لازم است با هدف آمادگی هرچه بیشتر کشاورزان، ادارات هواشناسی استان‌ها، ضمن پرهیز از ارائه آمار و ارقام صرف، با همکاری سازمان جهاد کشاورزی و سایر نهادهای متولی از طریق صداوسیمای استان‌ها، ضمن ایجاد نظام پیش‌آگاهی و آموزش توصیه‌های فنی به کشاورزان، زمینه‌ساز تأثیر هرچه بیشتر پیش‌بینی‌های هواشناسی در اقدامات زراعی کشاورزان باشند».

نشریه مورد اشاره فوق، متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران است.